Yazıçı Əkrəm Əylisinin məlum müsahibəsini oxudum. Bəri başdan deyim ki, Əkrəm Əylisli müasir Azərbaycan ədəbiyyatında danılmaz yeri olan sənətkardır. Onun “Kür qırağının meşələri” əsəri, digər hekayə və povestləri (Heç də hamısı yox!) oxucu sevgisini haqq edib.

Müsahibə ənənəvi əkrəmçilik üslubunda baş tutub. 84 yaşlı yazıçının (Allah ona can sağlığı versin!) gəldiyi nəticələr məni məyus elədi. Hələ də çığallığından çıxa bilməyib, bu yaşda özünə qarşı olan yad münasibətdən gileylənir. Qocaman yazıçının kiməsə yad olmağı və ya ona qarşı olan mənfi münasibət, hesab edirəm ki, “Kür qırağının meşələri”nin müəllifi üçün narahatedici nüans olmalı deyil. Daima gileyləndiyi həmkarlıarı həmişə onun yaradıcılığını etiraf edib. Haqqında xaricdə məqalələrin yazılmasını təkrar-təkrar hər imkanda deyir. 84 yaşında yazıçının özünü öyməsi və hamıdan yaxşı olmaq iddiasına nə hacət? Zatən Əkrəm Əkə həmkarları içində ən yaxşı olanlar sırasında başda gəlir.

Əkrəm Əylislinin Türk ədəbiyyatı haqqında dedikləri ya qərəzdir, ya da Türk ədəbiyyatı haqqında qədərincə bilgisi yoxdur, oxumaq imkanı olmayıb. Türk ədəbiyyatı Rus ədəbiyyatı ilə müqaisədə geridə qala bilər, lakin Azərbaycan ədəbiyyatından heç də zəif deyil. Türk ədəbiyyatı təkcə Nazim Hikmətdən ibarət deyil.

Əkrəm Əylisli deyir: “Türkiyə ədəbiyyatı - içi Orxan Pamuk qarışıq – məncə Azərbaycan ədəbiyyatından xeyli zəifdir”.

Əhməd Haşim, Yəhya Kamal Bəyatlı kimi türk modern şeirini yaradanlar hansı Azərbaycan şairindən zəifdir? Hadinin, Cavidin təsirləndiyi Tofiq Fikrət hansı Azərbaycan şairindən zəifdir? Azərbaycan ədəbiyyatının bütöv bir nəslinə təsir edən Məhməd Əmin Yurdaqul hansı Azərbaycan şairindən zəifdir? Oğuz Atay, Əziz Nesin, Səbahəddin Əli, Əhməd Həmdi Tanpınar, Yaşar Kamal, Orxan Pamuk, Yusuf Atılqan, Halit Ziya Uşaklıgil, Ömər Seyfəddin hansı Azərbaycan yazıçısından zəifdir? Bu yazarlar Türkiyədən kənarda nəşriyyatların çap edib satdığı və pul qazandığı yazarlardır. Bu sözləri Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında demək olarmı?!

Əkrəm Əylisli deyir: “Türkiyənin nə Mirzə Fətəlisi, nə Mirzə Cəlili, nə də Sabiri var. Bu ölkədə Nazim Hikməti əvəz edəcək heç bir ədəbi fiqur uzun illərdən bəri hələ ki, meydana çıxmayıb”.

Anlaya bilmirəm ki, ömrünün müdrik çağında olan Əkrəm Baba niyə bu cür düşünsün? Mirzə Fətəli, Mirzə Cəlil, Sabir ölçü vahidi deyil ki, onu hər bir ölkəyə tətbiq edəsən. 18, 19 və 20-ci əsrdə inkişaf yolu keçən bütün xalqların özünün Mirzə Fətəlisi, Mirzə Cəlili, Sabiri var. Qonşu Gürcüstandan tutmuş uzaq Tanzanyaya qədər hər bir ölkənin Mirzə Fətəlisi, Mirzə Cəlili və Sabiri olub. Bu yaşda bu nə düşüncədir, anlamaq olmur. Konkret olaraq Türkiyəyə gəldikdə isə onların Namik Kamal, Ziya Paşa, İbrahim Şinasi, Cənab Şəhabəddin kimi aydınları, yazarları, maarifçiləri olub. Avropada oxumuş, yüksək təhsil almış bu yazarlar Mirzə Fətəli, Mirzə Cəlil və Sabirdən hansı cəhətlərinə görə geri qalır?

Bu suallara Əkrəm Əylisli cavab verə bilərmi? Təkcə Rus ədəbiyyatını oxumaqla iş bitmir...

Uilyam Folkner Ernest Heminqueyin “Qoca və dəniz” əsərini oxuyandan sonra deyib ki, Heminquey bu əsərdə Allahı tapdı. Obrazı şəkildə deyilən bu müdrik sözləri yada salanda Əkrəm Əylisli haqqında isə yalnız bunları demək olar: Əkrəm Əylisli ömrünün müdrik yaşında gəlib çıxdığı nəticələr həqiqətdən çox uzaqdır.

Sonda qocaman yazıçıya uzun yaşamağı, sağlam yaşamağı arzu edirəm.