Ləman Abasova - Korona günlərində bədənin və ruhun eşqi 
09.08.21

Qəribə, səhv başa düşülə biləcək və ya tənqid hədəfi olacaq bir əsər idi "Vəba günlərində eşq" romanı. Qabriel Qarsia bizə xaotik hadisələrin cərəyan etdiyi dövrə  məxsus dünyanın qapılarını açır. Yazıçının qələmi ilə yeni-yeni tanış olursunuzsa, qapıdan girmədən öncə duymaqda olduğunuz tərəddüd qəbulonunandır. Zaman dolduqda - kitabın son vərəqini oxuyub bitirdikdə bağlanan qapaqla birgə çıxdığınız dünya ilə bağlı təəsüratlarınız  müəllifin qələmi kimi mürəkkəb olacaq. Əsəriya başdan-ayağa cəfəngiyyat adlandırıb beyninizin lazımsız məlumatlarla dolu qaranlıq zirzəmisinə atacaq, ya da qəlbinizin sehrli simlərini oynatdığı üçün rast gəlinməmiş dəyərdə bir iş kimi xatiratınıza qazıyacaqsınız.

“Vəba günlərində eşq” - Müəllif sanki eşqi romandakı maneə yaradan ünsürlərlə (vəba kimi qorxunc xəstəlik,  uzunmüddətli daxili müharibələr, cəmiyyətə xas qaydalar) paralel işləməklə bizə eşqin qarşısıalınmaz bir qüvvə olduğunu göstərməyə çalışır.  Eşq  əlamətləri ilə vəbadan seçilmir, onun da öz qurbanları var, Florento Arisa isə onlardan sadəcə biridir. Fermina Dasanı gördüyü ilk gündən eşqə yoluxan qəhrəmanımız  ömrünün son gününə kimi xəstəliyin daşıyıcısı olaraq qalır.

"Oğlan onun bəyənəcəyi kişi tipi deyildi, eynək şüşələrinin arxasındakı atılmış körpə görüntüsü, keşiş geyimi, mübhəm davranışı, rəftarı-bütün bunlar insanda maraq doğurur, amma marağın da eşqin min bir tələsindən olduğunu bilmirdi". Bu passajdan da göründüyü kimi, Florenta Arisanın ruhuna hakim kəsilən eşq, sirli aurası ilə bir çox qadın kimi Fermina Dasada damaraq oyadır, fəqət atasından aldığı zəif xarakter və solğun bir kölgəni xatırladan görkəmi son sözünü deyir. 3 illik məktublaşmanın bir nəticəyə gəldiyizamanda Florento Arisanın heyranlıq və rəğbətdən kənar görkəmi ilə ilk dəfə tam qarşılaşan Fermina Dasa dəhşətə gəlir. O, eşq adlandırdıqları bu oyunun bütöv bir illüziya, cəfəngiyyat olduğu qərarı ilə  son anda evlilik yolundan dönür. Fermina Dasanın onu tərk etməsindən sonra güclü eşqin iztirabları ilə sarsılan  aşiqimizin təslim olmayıb həyatda özünə yer tapması, güc-mənsəb əldə etməsi oxucuya təəccüb duyğusu aşılayır.

İlk eşqi üçün mühafizə etdiyi bakirliyi kim olduğunu  heç bir zaman öyrənə bilməyəcəyi, ehtiraslıbir qadın tərəfindən pozulan Florento Arisa şəhvətin və arzunun arsız qolları ilə tanış olur. (Kimi zamanlar Rosalba deyə xatırlayacağı bu qadın qəhrəmanımızın fərziyyəsivə arzusuna əsasən seçilmişdir.) Beləcə,  xəyali eşqə mübtəlalığın (metafiziki eşqin) yerini uzunmüddətli ehtiras (fiziki eşq) alır. 

Məşuqumuzun aşiqi üzü üstə buraxması, aşiqimizin ona qovuşmaq üçünqət etdiyi həyat yolunda eşq macəralarından geriyə qalmaması, nə az, nə çox düz 622 eşq macərası yaşaması kimi detalları gözardı etmədən Fermina Dasa və Florento Arisa arasındakı münasibət ieşq adlandırmaq olarmı?

Qeyd: (Florento Arisanın  içlərində özündən 50 yaş kiçik, qəyyumluğuna verilən bir qızla-Amerika ilə qurduğu münasibəti  humanist oxucularda ikrah oyada, onu yaddaşlarında sədaqətli aşiqdən daha çox vəsvəsəli, xəstəlikli bir insan, qadın düşkünü kimi qazıya da bilər.)

Ayrılığın üstündən elə də çox vaxt keçmədən  Fermina Dasa  şəhərin görkəmli adamlarından olan Xuvenal Urbino ilə evləndi. Florento Arisanın əksinə mükəmməl bir görkəmə, nüfuza və cazibəyə  sahibdi Xuvenal Urbino. Onunla evlənmək şəhərdəki qadınların çoxu üçün bir arzu, xəyal idi. Qısqanıldığı üçün təklənən Fermina Dasanın daxil olduğu yeni cəmiyyətdə nüfuz qazanması elə də çox çəkmir. Evlilikdə, bal ayından sonra ərinin bilmədiyi tərəfləri ilə tanış olan vəqəribə ailəsi ilə yaşamaq məcburiyyətində qalan Fermina üçün həyat cəhənnəmə çevrilir.

Fiziki harmoniyanı daxildə qoruya bilməyən evli cütlük, nəhayət, evliliyin sürdürülməsi üçün xoşbəxtlikdən daha çox anlaşmağın, yola gedə bilməyin önəmli olduğu nəticəsinə gəldikdən sonra hər şey öz axarına düşür. Xuvenal Urbinonun ölməzdən öncə dediyi  son sözləri- "Tanrı şahidim olsun ki səni çox sevdim" oxucuda  güclü təəsürat yaradır, fəqət mulan qadınla və çox-çox sonradan üstü açılan Fermina Dasanın ən yaxın rəfiqəsi ilə edilən  xəyanət Urbinonun sözlərindəki səmimiyyəti sorğuladır. Münasibətlərinin başlanğıcında da biz Xuvenal Urbinonun məktublarında Florento Arisadakına bənzər  ehtiras, şövq görmürük. Elə sadalanan bu xüsuslar Xuvenal Urbinonun duyğularını oxucu üçün aydınlaşdırır. Bu eşq deyildi, olsa-olsa bəyənmə ola bilərdi, ya da birgə keçən uzun illərdən qaynaqlanan bağlılıq...

Günahkarlıq hissini duyduğu hücum mövqeyini alan, öz bildiyindən dönməyən dediyim-dedik xarakteri ilə maraq doğuran Fermina Dasa həyat yoldaşı ilə yaxşı-pis ömür sürərkən ilk eşqini yadına salmasa  da,  Florento Arisa ilə bağlı eşitdiyi xəbərlərə biganə qalmır, uğurlarına bəlkə də, ən çox sevinən insanlardan biri olur. Çox güman ki bu səmimi sevinc qazanılan  hər uğurun  vicdan ağrısını bir parça dindirməsindən irəli gəlir.

“İnsan sevdiyi əşyalarla birgə ölməlidir"  düşüncəsi ilə ərinin ölümündən sonra ona aid, onu xatırlada biləcək hər şeyi yandırması Fermina Dasanın  həyata qaldığı yerdən davam etmə  yolu, üslubu idi.

51 il 9 ay 4 günün sonunda ölümün pəncəsinin altında yenidən birləşmə fürsətləri doğulan cütlüyün duyğuları oxucunu düşünməyə vadar edir. İnsanların bir-birinə ən çox ehtiyac duyduğu zamandır qocalıq. Bunu Fermina Dasanın Xuveral Urbino ilə də, Florento Arosa ilə də münasibətlərində şahid oluruq. Fəqət birinci münasibətdə ehtiyac təktərəfli, ikincidə isə qarşılıqlıdır. Ömür yoldaşını itirən Fermina Dasa  yanlızlıq uçurumundan düşməyin astanasında ikən Florento Arisa illərdir durduğu pusqudan çıxaraq  buna mane olur.  Sevgilisinin səbrlə güvənini qazanaraq ehtiyac duyduğu həm söhbətinə, dostuna çevrilir.

Uzun sürən səy-cəhdlər uğurla nəticələnir, aşiqlərin qovuşması üçün  11 günlük gəmi səyahəti təşkil olunur. Florento Arisa eşqinə qovuşacağı günün gələcəyinə o qədər dərindən inanırdı ki, onun üçün cavanlığından bəri böyük hazırlıqlar görüb planlar tərtib etmişdi, gözdən qaçırılan tək şey amansız qocalıq idisə də, bu məşum düşmən özünü ikisindən də əksik etmədiyi üçünortada bir problem yox idi. Bir-birlərini qocalığın gətirdiyi əksikliklər ilə birgə qəbul etdikləri üçün böyük bir anlayış və rahatlığa sahib idilər. “Nə özlərini evli kimi hiss edirdilər nə də gec qalmış sevgililər kimi, evliliyin, uzun, tükədici münasibətlərin kənarına çıxmağı bacarmış, eşqin özəyinə çatmışdılar”. Bəlkə də, ölümün yaxınlaşan addım səslərinin fərqində olmaları idi onlara eşqin mahiyyətini öyrədən, keçən hər günü bir əsrə bərabər qılan.

Nəhayətdə, roman koronalı günlərdə də bədənin və ruhun eşqinin vəhdətdə kamil olduğunu göstərir. Fiziki eşq bərabərdir metafiziki eşqə...

Roman oxucunun beynində  bir çox suallar yaradır: Həqiqi eşq nədir? Bədənsiz eşq nə qədər keçrəlidir? İnsan  həyatı boyunca neçə dəfə aşiq ola bilər? Eşqin özəyinə enməyi bacaranlar kimlərdir? İnsan doğuşdanmı eşqlə doğulur, yoxsa ona yaşadıqcamı yiyələnir?

Yenililklər
11.10.24
Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatının adı açıqlanıb
10.10.24
XV Bakı Beynəlxalq Film Festivalının bağlanış mərasimi keçirildi
09.10.24
Mikayıl Azaflının “Haqq aşığı yaranıbdı qəm çəkə” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Asif Rüstəmlinin “Cəmo bəy Cəbrayılbəyli: həyatı və bədii yaradıcılığı” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Anar Məcidzadə - Nə yaltaqlıq elə, nə quyruq bula...
03.10.24
Azərbaycan dastanlarınıın folklor semantikası
27.09.24
“Əta Tərzibaşı Kərkükün milli tədqiqatçısı” adlı kitabın təqdimatı olub
27.09.24
Lütviyyə Əsgərzadənin “Şeyx Məhəmməd Rasizadə” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
“Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” jurnalının növbəti sayı çap olunub
27.09.24
Vaqif Yusiflinin “Məmməd Araz dünyası” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
Azad Qaradərəli - Kədərli yazların doğurduğu sevinc
09.09.24
Azərbaycan yazıçısının kitabı Təbrizdə nəşr olunub
09.09.24
“Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev. Nəşr edilməmiş əlyazmaları”  kitabı nəşr edilib
09.09.24
Venesiya Film Festivalında “Qızıl Şir” mükafatının qalibi məlum olub
08.09.24
Venesiya Film Festivalında Azərbaycan filmləri nümayiş olunub
07.09.24
Şərqşünaslıq İnstitutunda “Əhməd Nədimin poetikası” kitabı çapdan çıxıb
27.08.24
Azad Qaradərəli - Alman şərqşünasın hekayələrim haqqında yazdıqları
09.08.24
Milli kino günündə “Tənha insanın monoloqu”
08.08.24
Turan Film Festivalı Laçın şəhərində keçiriləcək
02.08.24
Federiko Qarsia Lorka -  Bu çılpaq bədən at nalları dəyməyən...
12.07.24
Yelisaveta Baqryana - Ah, belə gecələr əzabdır dostum!
11.07.24
Azad Qaradərəlinin əsərlərinin beşinci cildi cap olunub
08.07.24
“Narqız” qısametrajlı animasiya filminin istehsalı davam edir
05.07.24
"Dünya ədəbiyyatı" jurnalının Çeçenistan sayı işıq üzü görüb
03.07.24
“Ulduz” jurnalı oxucuların görüşünə yeni təqdimatda gəlib
02.07.24
Frans Kafka - Hökm
25.06.24
Mədəniyyət Nazirliyi senzura ittihamlarına aydınlıq gətirib
25.06.24
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı Şirvanda kino günlərinə başlayır
22.06.24
Şahid ifadəsi - Zərdüşt Əlizadə yazır...
13.06.24
“Divanü lüğat-it-türk”ün II və III cildləri nəşr olunub
13.06.24
“Ulduz” jurnalının may nömrəsi çap olunub
13.06.24
Azərbaycanda aparıcı teatrların siyahısı təsdiqlənib, işçilərin maaşları artırılıb
05.06.24
Özbəkistanlı şairlərin şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub
05.06.24

Qulu Ağsəs haqqında yeni kitab çap edilib

24.05.24
Kino şirkətlərinə yeni imkan: post-prodakşna dəstək
22.05.24
Kənan Hacı - Salman Mümtaz Leninə nə deyəcəkmiş?
22.05.24
2024-cü ilin Ədəbiyyat üzrə Beynəlxalq Buker Mükafatının qalibi məlum olub
21.05.24
Professor Edmund Herziq: Nizami Gəncəvinin əlyazmalarının vahid kataloqu üç dildə nəşr ediləcək
21.05.24
Azərbaycanda iki teatrın adı dəyişdirilir və işçilərinin maaşı artırılır
20.05.24
“Linqvistik nəzəriyyənin əsasları” kitabı nəşr olunub
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.