Kitabın elmi redaktoru akademik Nizami Cəfərov, rəyçiləri professor Aslan Məmmədli və professor Qafar Çaxmaqlıdır.

Müəllif yeni əsərində sübuta yetirir ki, nə qədim h`ayların indiki ermənilərə bir aidiyyatı var, nə armenakların. H`Ayların əsil adı Ay olmuşdur. Onlar aya sitayiş edir və özlərini Ayli adlandırırdılar.

387-ci ildə h`aylar və onların tabeçiliyində olan xırda xalqlar yunanların və sasanilərin təsiri altına düşdülər. Öz dillərini, dinlərini, genlərini dəyişib, tamamilə başqa xalqa çevrildilər.

H`Aylar türklər kimi iltisaqi dilli idilər, indiki ermənilər flektiv dillidirlər. H`Aylar tanrıya tanqri deyirdilər, indiki ermənilər asduvats deyirlər.

H`Ayların qəbilə tanrılarından biri Uquz, yəni Oğuz adlanırdı. H`Aylar ilk xristianlıq dövründə patriarxlarına ata, atamxan deyirdilər. İlahə Ananı Ana, ilahə nənəni Nana adlandırırdılar. Sonra o teonimləri Anait və Nune eledilər.

H`Ayların bir qəbiləsi xristianlıqdan əvvəl beş siklop daşa sitayiş edir və özlərini Peş Taş adlandırırdılar. Xristianlıq dövründə həmin nəsildən Daşyan İakov adlı din xadimi çıxmışdır.

H`Aylar şumerlər kimi Həvvaya uyğun ilahələrinə və almaya İva deyirdilər. Həvva nə qədər ki, alma yeyirdi, cənnətdən qovulmamışdı.

Kitabın ən maraqlı fəsillərindən biri “Türk h`ayların Heraklıdır” adlanır. Arxaik forması Turuk olan o nəsil e.ö 18-ci əsrdə Troya şəhərini salmışdır.

Kitabın çox maraqlı fəsillərindən biri “Əsli və Kərəm Davud oğlu Süleyman dönəmində” adlanır. Ədəbiyyat tarixçilərinin ümumiləşmiş düşüncəsinə görə Əsli keşiş qızıdır və 16-cı əsrdə yaşamışdır.

Əsli və Kərəm çox qədim iki kultun adıdır. Arxaik forması Aşqli və Xeyram olan o kultun biri oğlan, biri qız kultudur. Əsli məbədinin kahinləri ayin zamanı xəncərlə bədənlərini doğrayar, qanlarını ilahənin bütünə çiləyərdilər. Kərəm məbədinin kahinləri Süleyman peyğəmbərə çoxlu qızıl, ləl-cəvahirat vermişdilər. Həmin cəvahiratla Təxri-Süleymanın divarları bəzədilmişdi.

Kitabda yalnız dilçilər və ədəbiyyatçılar üçün deyil, tarixçilər, siyasətçilər üçün maraqlı bilgilər vardır.