“CƏHƏNNƏM’’ Harvard universitetinin professoru, romanın baş qəhrəmanı Robert Lenqdon sürətinin yaradıldığı dördüncü romandır.

    Cəhənnəm romanı Robert Lenqdonun başından vurulduğunu düşündüyü Florensiyada xəstəxanaların birində başlayır. Baş qəhrəman son iki gündə yaşadığı heç bir şeyi xatırlamır. Romanın çox bir hissəsi Florensiya ilə Venesiya tarixinə, dini yerlərinə səyahət şəklində təşkil olunub. Romanda Türkiyə dövlətinə səyahət edilir. İstanbulda baş verən hadisələr Ayasofyada, Mısır çarşısında cərəyan edir. Roman müasir ədəbiyyatda intellektual detektiv janrında yazılıb. Oxucunu yazıçı çox dəqiq təsvirləri ilə intellektual cəhətdən maarifləndirir. Romanda yaradılan Doktor Sienna Brooks sürəti əsərin əvvəlində Robertə köməklik edən, onu qoruyan kimi təsvir olunur. Romanda axıcılıq çox güclüdür, oxucu romanı oxuyarkən yorulmur. Lakin hadisələrin asan, rahat xətt ilə irəliləməsi problemlərin asan və tez həll olunması oxucuda həyəcan yarada bilmir, konflikt tez həll olur.

    Dünyadakı insan sayının günü-gündən böyüməsini, artmasını insanlığın sonu kimi görən genetika mütəxəssisi Bertrand Zobirst dünyadaki insan sayını kəskin azaltmaq üçün insanlarda sonsuzluq yaradan bir virus hazırlayır. Bu xəstəliyə səbəb olacak soloblon torbanıda Türkiyədə Yerəbatan sarayda yerləşdirir. Hər kəs dəhşət içində bu insan cəmiyyətinin sonunu gətirəcək bəlanın nə olduğunu axtardığı anda bunun çoxdan yayıldığı bəlli olur. İnsanları sonsuz edən bu virusun müalicəsi və fəsadlarının həll olunma yolları isə göstərilmir.

    Dan Braun ənənəvi olaraq, romanını çox sayda qısa bölümlərlə yazıb. Bu qısa bölmələr uzun romanın rahat oxunmasına kömək edir. Romanda professor Robertin həll edə bildiyi şifrələr insan beyninin gücünü roman boyunca göstərir, lakin bu qədər böyük, iri həcmli romanda qoyulan problemin, insanlığın sonun gətirəcək virusun tapılması çox rahatlıqla verilir, şifrələr həll olunur, lakin bu virusun aradan qaldırılması üçün heç nə edilmir və bunun yolu belə oxucuya göstərilmir. Bu da gizli bir sirr olaraq qalır. Yazıçı orta əsrlərdə insan sayını tənzimləmək üçün “vəba’’, “qara ölüm’’ kimi vasitələrdən istifadə edildiyini qeyd edir. Müasir dövrdə isə bu üsul sonsuzlaşdırma, qısırlaşdırma siyasətidir.

    Dan Braun “Cəhənnəm’’ əsərində səhiyyə problemi, təhlükəsizlik problemi, ədəbiyyat problemi, din problemi, biotəhlükə ÜST məsuliyyətsizliyi, qida azlığı, gələcəkdə oksigen yetərsizliyi problemi, kütləvi insan artımı, təmiz suyun yoxa çıxması, qlobal istiləşmə, ozon qatının dağılması, karbon qazının artması, heyvan nəslinin kəsilməsi, meşələrin məhv edilməsi, uşaq alveri, qadın ticarəti, orqan alveri, xərçəng xəstəliyi və s. kimi dünya səviyyəsində olan problemləri ətraflı qeyd etmişdir.

    Dan Braun romanda səhiyyə problemini Dr. Markoninin öz işlədiyi xəstəxanada güllələnməsi səhnəsində çox böyük yazıçı ustalığı ilə təsvir edir. Təhlükəsizlik problemi muzeydən Dantenin maskası çox rahat bir şəkildə oğurlanır. Əsərdə Ebola virusunun Afrikaya məhz xüsusi borucuqlarla gətirilib, burada xüsusi məqsədlə yayıldığı deyilir. Din problemi insanlar kilsələrə getmirdi və nəticədə kilsələr boş qalmışdı. Papaların edə bilmədiyini Dante ədəbiyyatın gücü ilə edir. Əsər boyunca xərçəng xəstəliyi ön planda olur belə ki, əsərin baş qəhrəmanından biri olan Sienna xərçəng xəstəsi idi. Qida azlığı və təmiz su problemi əsərdə Siennanın Flippinə yardım aparması hissəsində açıq bir təsvirlərlə göstərilir. Təcavüz, uşaq alveri əsərin bu bölməsində yer alır. Bu qlobal problemlərin çarəsi kimi yazıçı günəş enerjisindən istifadə, hibrit maşınlar, təkrar istehsalatı göstərir.

    Dan Braunun “Cəhənnəm’’ əsəri bütünlüklə simvolla və şifrələrlə zəngindir. Uzun dimdikli maskalardan həkimlər xəstələri müalicə edərkən, istifadə edirdilər bu zaman özlərini ölümcül virusdan qorumuş olurdular. İndi isə bu maskalar simvola çevrilib, İtaliya bu tarixi xəstəliyi və həkimlərin fədakarlığını unutmamaq üçün bu maskalardan simvol kimi istifadə edir. Dantenin maskasının üzərinə yazılmış yeddi böyük PPPPPPP hərfi yeddi böyük günaha işarə idi. Cəhənnəmdən çıxmağa üç qadın kömək edir. Müqəddəs Lusia, Beatrs, Müqəddəs Məryəm. Venesiyanın simvolu olan qanadlı şir təsvirləri ilə roman zəngindir. Başı tərsinə tikilmiş ilan saçlı qadın, gözlərinə baxanı daşa çevirən əcinə qadın burada qorxunun simvoludur. Flakonun kodunun Lenqdonun baş barmağının izi olması bunu planlı etmişdilər ki, bu iz sayəsində Lenqdonun sağ qalmaq şansı yaranırdı. Onun barmaq izi olmasa flakonu aça bilməzdilər ona görə Lenqdon onlara sağ lazım idi.

    “Cəhənnəm’’ romanı Dan Braunun uğurudur. Oxuyub qiymətləndirməyə dəyər.