Yazar Bakını görmədən sevdiyi gözəl bir qadına bənzədir. Ruh dünyasında “Med cezir” tərzindəki eniş çıxışları “dəniz səviyyəsinin altı” və “Gobustan dağları” şəklində ifadə edir. Sevgilisinin ismini ağaca qazımaq ənənəsini Qobustandakı petroliflərə bənzədir. Rüzgarların görmədən sevdiyi bu şəhərdən yenə görmədən sevdiyi əsrarəngiz qadının qoxusunu, bədən və qəlb atəşini ona doğru daşıdığına inanır.

Azərbaycanın dünyaca məşhur palçıq vulkanlarını içindəki duyğu coşğunluğu ilə müqayisə edən yazar Bakının dünya miqyasında məşhur özəlliklərini də ustalıqla şerinə daxil edir.

Türk dilindəki “arkadaş” sözünün “arxa daş”dan gəldiyinə istinad edən M.Kadıoğlu “qavaldaşım” vurğusuna köklənir. Bilindiyi kimi, qədim türklər düşmən hücumlarından qorunmaq üçün arxalarına daş bağlayırdılar. Kürəyə bağlanan bu daş “arxa daş” kimi adlandırılmışdır. Daha sonra arxasından gələn hücumları qoruyan insanları göstərmək üçün “arxa daş” sözündən yaradılan arkadaş kəlməsi istifadə olunmağa başlanmışdır. Yenə də məlum olduğu kimi, Qobustanı ziyarət edən aşiqlərin Qavaldaşında birlikdə musiqi ifa etmələri ənənələrimiz içində yer almaqdadır. Şair Qobustandakı qavaldaşında sevgilisi ilə ortaq musiqi çalarkən xəyala dalır. Özünün və sevgilisinin qəlbinin səsini musiqinin “qavaldaşım, eşqim və yoldaşım” şəkilndə dilə gətirir. Yəni Bakı Kadıoğlunun eşqi, bəlkə də görmədən sevdiyi Bakılı gözəlinin qəlbinə gedən yoldur.

M.Kadıoğlu gəncliyindən Bakını görmək arzusunu sanki Qaf dağının o biri tərəfindəki bir xəyal kimi uzaq düşünürdü. Lakin taleyin şanslı axışında illər sonra Bakıya gəlir və xəyallarının şəhərini görür. Öncədən “görmədən sevdiyi” Bakıya yenə də “görmədən sevdiyi” gözəl timsalında “aşiq” olur. Bu duyğularını Bakının üç təməl özəlliyi olan “rüzgar”, “atəş” və “atəşgah” ilə birləşdirir. Beləcə Bakı sevgisi “vazkeçilməz” hal alır və eşqə çevrilir. Bakı M.Kadıoğluna elə bir ilham verir ki, o zamana qədər dilə gətirmədiyi duyğularını bir-bir bu şəhərdə ifadə edir. Bu səbəblə Bakını ona hər şeyi öyrədən “filosof” kimi görür və əfsanə gözəllikləri bir qadının simasında ifadə etdiyi üçün “filosofə” kimi adlandırır. Bakıda yaşadığı “duyğu zənginliyi”nin özü üçün “yol göstəricisi” olacağını təsəvvüfi bir ifadə ilə “pir-i sanımsan” şəklində dilə gətirir:

Məlum olduğu kimi, Bakı əfasənələri ilə məşhur bir şəhərdir. Bu əfsanələrin ən ünlülərindən biri Qız qalası ilə bağlıdır. Yazar Qız qalasında intihar edən qız əfsanəsinin kədərini ifadə edir. İnsanın ürəyini yaxan əfsanələrə baxmayaraq, Bakı M.Kadıoğlunun nəzərində “şah”, yəni dünyanın önəmli şəhərlərindən biridir. İçində daşıdığı duyğuların qarmaşığında doğru bir müəyyənlik tapa bilməməsindən narahatlıq duyan şair Bakı haqqındakı düşüncələrini “şəhərlərin şahı” şəklində dəyişə biləcəyi “şahların şahi” mənasında “belki de şehinşâhımsın” kimi ifadə edir. Bakı haqqında şəhərlərin şahı mənasında “şehinşâh” ifadəsini istifadə etdikdə “fazla içmiş”şəklində dəyərləndirilməsi ehtimalını diqqətə alır və cavabını yenə Azərbaycanın çox önəmli bir iqtisadi dəyəri olan çayı gündəmə gətirərək verir. Bakı haqqındakı fikirlərinin “sərxoş ikən” deyil, çay içərkən formalşdığını ifadə edir.

 
Ürəyimdə acı hər bir əfsanən
Şirvanşah sarayı və Qız Qalası
Şahım, bəlkə də şahənşahımsan!
Hər yudum çayla içtim mən səni

Müxtəlif millətlərin tarixində onları gözəl gələcəyə götürəcək yollarla bağlı əfsanələr vardır və bu əfsanələr zaman-zaman milli ruhu canlı tutmaq və xalq kütlələrini hərəkətə keçirmək üçün önəmli yerə sahibdir. Məsələn, Polşanın Rusiya və Almaniya tərəfindən parçalndığı və müstəqilliyinin əlindən alındığı dövrlərdə “türk atları Vistül nəhrindən su içdiyi gün Polşa müstəqilliyini qazanacaqdır” fikrinə inanılırdı. Məzmun kontekstində olmasa da, ana fikir baxımından bənzər əfsanələr türk tarixində də mövcuddur. M.Kadıoğlu, xüsusilə də, türklər arasında geniş yayılmış “Xəzər suları yüksələrsə, türk millətinin bəxti açılar” əfsanəsinə istinad etmişdir. 

M.Kadıoğlu şerinin son bəndində ortaq duyğuların önəmini ifadə etmək üçün coğrafi uzaqlığın qovuşmaq üçün əngəl olmadığını vurğulamaqla və insanları Bakını ziyarətə və bəlkə də misilsiz gözəlləri görməyə belə dəvət etməkdədir: 

“Atəşgahım” şeri “Bakı Gezi Rehberi” (Kadıoğlu, Muhsin; Azizali, Besire. Bakı Gezi Rehberi, e-pub: elektronik kitap, Google Play Books, 2018) kitabında yer almışdır.