Aygun Sadiq - Ətrafı dərk etmək: Zehnimiz informasiyanı hansı tərzdə depolayır?
30.10.18
Qəliz və qaranlıq insanı tam çözmək üçün illərlə cəhd edən psixologiyada 3 fərqli alqılama növü (və ya insan tipi deyək) vardır.
1. Göz informasiyası- görsəl insanlar. Məlumatı: sağ (reallıq) və ya so (yalan) yuxarıdan alır. Zehin film kimi işləyir, şəkillər çəkir. Həmin şəkillərə istinadən danışırlar. Görməyə istinad edərək davranmağa üstünlük verənlərin zehni daha çox fotoşəkillərlə işlədiyi üçün onlar sürətli danışır və "göz" sözü ilə bağlı cümlələri çox işlədirlər.
Özəlliyi: Göz ilə bağlı cümlə qurmaq. Məcaz çox işlədirlər. Dərindən və sürətli nəfəsalma. Onların zehni məlumatı şəkillər formasında alıb saxlayır. Onlar əşyaların da görünüşünə əsas önəm verir. Xarici görünüş nəzərdə tutulur. Rəsmli informasiyanı sevirlər. Göz hərəkətləri: sağ və sol yuxarıya doğru olur. Onlar informasiyanı gözləri ilə yoxlayır və zehində o cür depolayır. Görsəl insanlar gördüklərini əsla unutmaz. İlk baxışda aşiq olur. Gözünə xoş gələr.
2. Eşitsəl insanlar. Məlumatı sağ və ya sol qulaq istiqamətindən alır. Tək-tək, fasilə ilə, şairanə danışıq. Hekayələri gözəl danışırlar. Nitqləri qulağa xoş gəlir. Onların səs tonundan eşitsəlliyi bilinir. Ünsiyyət zamanı qulaqlarını sizə doğru çevirər. Onlar üçün səs tonu önəmlidir. Səs tonuna fikir verirlər. Onlara əşya haqda məlumat verərkən asta səs tonu lazımdır. Əşyanın özəlliklərini astadan və təkrarlayaraq söyləmək lazımdır. Səsli informasiyanı sevirlər. Nitqlərindəki kəlmələrdə "qulaq", "eşitmək" sözlərinin işlədirlər. Göz hərəkətləri : sağ və sol qulağa paralel. Onlar informasiyanı qulaqlara istinadən yoxlayır və zehində o cür depolayır. Eşitsəllər əsla eşitdiklərini unutmaz. Frekansa əsasən aşiq olur. Xitab edər.
3. Toxunsal (kinestetik) insanlar. İnformasiyanı aşağıdan alırlar. Bu tip insanlar üçün duyğular çox önəmlidir və duyğularını əsla unutmurlar. Onlar informasiyanı duyğuları ilə yoxlayır və zehində o cür depolayır. Danışarkən: yavaş, ağır-ağır və dərin diafraqma nəfəsi. Rahatlığına önəm verirlər və fiziki fəaliyyətdə hərəkətli (əsasən də, tələbəlik dövründə) olurlar.
Qeyd: Hər hərəkətli uşağa "hiperaktiv" deməyə tələsməyin, çünki uşaq kinestetik (toxunsal) də ola bilir. Bu tip insanlar duyğularla davranır deyə, nitqi yavaş olur, çünki duyğu, adətən, sürətsiz (yavaş) gəlir. Duyğularla (ürəyi dinləyərək) aşiq olur. Ruhu oxşanar.
Görsəllərlə görsəllər yaxşı uzlaşır. Eşitsəllərlə eşitsələr və toxunsallarla toxunsallar. Çünki eyni dili danışırlar, eyni titrəşim-eyni frekans. Görsəl tipli insan kinestetik tiplə ünsiyyət edərkən səbrsizlənə bilər. Üç əlamətə dayanaraq insanları konkret bir növə aid etmək doğru deyil. Çünki insanda bu 3 əlamətdən hər üçü vardır, sadəcə, biri qabarıq, digər ikisi zəif olur.
|