Səxavət Sahil - Postmodern sənətin estetikası
26.12.17

İndiki zaman bir daha çox "postmodern dövr” adlanır. Postmodern dövrü təkcə ədəbiyyatla bağlamaq düzgün deyil. Mədəniyyətin müxtəlif sahələrində özünü göstərən bu dövr ədəbiyyatdan əvvəl digər sahələrdə, məsələn musiqi, rəssamlıq, heykəltəraşlıq, memarlıq, kino kimi sahələrdə təzahür edir. Ardıcıl olaraq ədəbiyyatda bir növ öz məntiqi "nəticəsini” tapır. Və bütün bunlar modernizmin yarandığı, inkişaf etdiyi və sona çatdığı bir cəmiyyətdə baş verir. Çünki modernizmin mərhələlərini görməyən cəmiyyət heç vaxt postmodernizmi ortaya çıxara bilməz.
 Postmodernizm ilk baxışda qarmaqarışıq və mürəkkəb görünür. Yəni bunu əvvəlinin və axırının harada olduğu görünmür. Hansı tərəfdən istəsən baxa bilərsən. Təsəvvür edin ki, üst-üstə və yan-yana labirint mövcuddur, lakin bu labirintin çoxsaylı qapısı və ya çıxışı var. Belə olduğu halda bəs bunu harasa labirint sayılır? Postmodern çoxlu suallar doğurur. Bu sualların cavabı həm var, həm də yoxdur. Qısaca bu primitivliyi belə izah etmək olar. Xaos.
Son dövrlər yaranan bir sıra mətnlərdə ənənəvi girişi olmur. İstənilən yerdən mətnə giriş eləyib oxumaq mümkündür. Lakin bu o demək deyil ki, bu cür strukturlu mətn postmodern sayılmalıdır. Postmodern mətnin öz tələbləri, qanunları var.
 Daha çox Avropa və Amerikada təzahür edən postmodernizm haqqında alimlər müxtəlif mülahizələr səsləndirir. Bəziləri postmodernizm sərhədsiz və sonsuz hesab edərək onu mənasızlıq, boş bir şey, mətnin "sonuna” çıxdığını iddia edir. Bəziləri isə postmodernizmin konkret sərhədlərinin olduğunu, onun bir janr kimi formalaşdığını iddia edirlər. Göründüyü kimi ziddiyyətli və qarışıq bir mərhələ olan postmodernizm yeni polemikalar, yeni diskussiyalar yaradır.   
Postmodernizm estetikasına özündən əvvəlki ədəbi janrların və digər sənət mərhələlərinin mənimsəməsi də daxildir. Belə olduğu təqdirdə istər yazar, istərsə də rəssam və ya musiqiçi öz sahəsi ilə yanaşı digər sənətləri və onun keçmişindən də xəbərdar olmalıdır. Məsələn, yazıçının mətninə giriş "sərbəst” olduğu kimi, həmən mətndə istənilən dövrü də "tapmaq” mümkün olmalıdır. Burada iki məsələni nəzərdən qaçırmaq olmaz. Birinci məsələ odur ki, postmodernizm çox şeyi özündə birləşdirir. İkinci isə çox şeyi dağıdır, daşını daş üstə qoymur. Yaradıcılıqla dağıdıcılığı bir araya gətirir desəm yanılmaram, di, gəl ki, yaradıcılıqla dağıdıcılıq hansı məntiqlə bir yerdə ola bilər?!
 Yəni indiki dövrün insanı, tutaq ki, Misir piramidaları haqqında məlumat almaq və ya onu görmək istəyir. Bunun üçün Misirin qədim kitabxanasına getmək və ya yeddinci möcüzənin yerləşdiyi ünvana yollanmağa ehtiyac qalmır. Həmən o kitabxananın internet resurslarından yetərincə faydalanmaq, canlı yayımlar vasitəsi ilə də piramidalara tamaşa etmək mümkündür.
 Postmodern mətn də belədir. Eyni mətnin içində Fransa kralı Napoleonla dialoqa girərsən, qədim yunan qəhrəmanı ilə rastlaşarsan, birdən birə 16-cı əsrdə Roma kiləsində baş verən hadisələri görərsən, XVIII əsrdə Paris küçələrində faytonla gəzərsən. Yəni dövrün insanı necə yaşayırsa, necə işləyirsə, necə səyahət edib dünyanı gəzirsə, necə əylənirsə postmodern mətn də elə olmalıdır.
 Postmodernizm sənət kimi qəbul eləsək, onun estetik meyarlarını dərindən araşdırmaq lazımdır. Postmodernizmə təkcə mətn içində mətn və ya dekonstruksiya kimi baxmaq dəryadan bir damla götürməyə bənzəyir. Onun "qaydasız” olan hər bir qaydasına əməl etmək lazımdır. Bir iki elementindən istifadə postmodernizmə uğursuz cəhddən başqa bir şey deyil.
 

Yenililklər
12.07.24
Yelisaveta Baqryana - Ah, belə gecələr əzabdır dostum!
11.07.24
Azad Qaradərəlinin əsərlərinin beşinci cildi cap olunub
08.07.24
“Narqız” qısametrajlı animasiya filminin istehsalı davam edir
05.07.24
"Dünya ədəbiyyatı" jurnalının Çeçenistan sayı işıq üzü görüb
03.07.24
“Ulduz” jurnalı oxucuların görüşünə yeni təqdimatda gəlib
02.07.24
Frans Kafka - Hökm
25.06.24
Mədəniyyət Nazirliyi senzura ittihamlarına aydınlıq gətirib
25.06.24
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı Şirvanda kino günlərinə başlayır
22.06.24
Şahid ifadəsi - Zərdüşt Əlizadə yazır...
13.06.24
“Divanü lüğat-it-türk”ün II və III cildləri nəşr olunub
13.06.24
“Ulduz” jurnalının may nömrəsi çap olunub
13.06.24
Azərbaycanda aparıcı teatrların siyahısı təsdiqlənib, işçilərin maaşları artırılıb
05.06.24
Özbəkistanlı şairlərin şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub
05.06.24

Qulu Ağsəs haqqında yeni kitab çap edilib

24.05.24
Kino şirkətlərinə yeni imkan: post-prodakşna dəstək
22.05.24
Kənan Hacı - Salman Mümtaz Leninə nə deyəcəkmiş?
22.05.24
2024-cü ilin Ədəbiyyat üzrə Beynəlxalq Buker Mükafatının qalibi məlum olub
21.05.24
Professor Edmund Herziq: Nizami Gəncəvinin əlyazmalarının vahid kataloqu üç dildə nəşr ediləcək
21.05.24
Azərbaycanda iki teatrın adı dəyişdirilir və işçilərinin maaşı artırılır
20.05.24
“Linqvistik nəzəriyyənin əsasları” kitabı nəşr olunub
20.05.24
Hüseyn Arifin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə “Arxada qalan illər” adlı kitab nəşr edilib
20.05.24
Fransada azərbaycanlı rəssamın fərdi sərgisi keçirilib
15.05.24
Ülvi Babasoyun “Ədəbiyyatda postmodernizm: oyun estetikası” kitabı təqdim olunub
09.05.24
Həcər Atakişiyeva - Məhəmməd Füzulinin poeziyasının dili və üslubi xüsusiyyətləri
06.05.24
Həmid Herisçi: Öz adıma ədəbiyyat müharibəmi bitirdim
06.05.24
Kino Agentliyi “Qızılalma” Festivalında mükafata layiq görüldü
06.05.24
Kino ictimaiyyəti narahatdır: 38 nömrəli qərar ləğv olunacaqmı?
04.05.24
Cahid Camal “Xalq Əmanəti” layihəsinin 24-cü nəşrində
03.05.24
Gülnar Səma - Ramil Mərzilinin “Qadağan olunmuş şeirlər”i
03.05.24
Asif Rüstəmlinin “Cümhuriyyət məfkürəsi” kitabı çap olunub
03.05.24
Azad Qaradərəli - Şəhid toyu
02.05.24
ARKA-nın Apellyasiya Komissiyası müraciətlərlə bağlı qərar verdi
02.05.24
“Əlyazma abidələri: ənənə və müasirlik” kitabı çapdan çıxıb
02.05.24
Məşhur yazıçı Pol Oster vəfat edib
02.05.24
Azərbaycanlı alimin beynəlxalq konqresdə məruzəsi dinlənilib
02.05.24
Türkiyənin bütün bölgələrində Azərbaycan Mədəniyyət Günləri keçiriləcək.

01.05.24
Orhan Aras - Bedirhan Ahmedov: Yorulmaz Bir Bilim Adamı...
01.05.24
Cavanşir Yusifli - Gənc şairlərə məktub - Sözün ayağı dəyməyən yerlər
01.05.24
Türkiyədə Məhəmməd Füzuliyə həsr olunan beynəlxalq konfrans keçiriləcək
01.05.24
Nar ağacı - Kənan Hacının yeni hekayəsi
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.