Səməd Ağaoğlunun “Sovet Rusiya İmperiyası” kitabı çap olunub

17.11.17

Bakıda yeni fəaliyyətə başlayan “İlğım” yayınları ilk kitabını çap etdi.

Əhməd bəy Ağaoğlunun oğlu, Türkiyənin tanınmış siyasətçisi, yazıçısı Səməd Ağaoğlunun “Sovet Rusiya İmperiyası” kitabı 50 ildən sonra yenidən yayımlandı.

İlk dəfə 1967-ci ildə İstanbulda “Baha” mətbəəsində içıq üzü görən kitab daha sonra çap edilməyib. Halbuki, S.Ağaoğlunun bütün kitabları bir neçə dəfə yayımlanıb. Görünür, Sovet imperiyasının dağılması bu kitaba olan marağı Türkiyədə itirib. Amma bu kitab imperiyanın keçmiş əyalətləri kimi bizim üçün də olduqca önəmlidir.

Mən bu önəmi nəzərə alıb “Mühacirlərin dönüşü” kitabımda S.Ağaoğlunun Sovet imperiyasına, eləcə də, Şuşa və Bakıya səfərinə toxundum. Səməd bəyin Şuşadakı ata evini görməsi, Bakıdakı qohumları ilə görüşməsi, Azərbaycandakı ümumi müşahidələri bizim üçün çox maraqlıdır.

Bu kitabın 50 ildən sonra bu dəfə öz türkcəmizdə yayımlanması çox vacib idi, ona görə də “İlğım” yayınlarına, gənc dostlarımıza təşəkkür edirəm.

***

Səməd Ağaoğlu 1909-cu ildə Bakıda dünyaya gəlib. Atası Osmanlıya mühacirət edəndə o, körpə uşaq idi. İlk təhsilini Bəyazid Fevziyyə liseyində alıb, daha sonra Ankara liseyində davam etdirib. 1926-1931-ci illərdə Ankara Universitetinin hüquq fakültəsində ali təhsil alıb. Bir müddət təhsil üçün Strasburqa yollanıb, o dönəmlə bağlı “Strasburq xatirələri” kitabını yazıb.

S.Ağaoğlu Türkiyədə həm yazıçı, həm də siyasətçi kimliyi ilə tanınır. Onun “Atamdan xatirələr” (1940), “Atamın dostları” (1957), “Tanış üzlər” (1965), “Dostum Menderes” (1967), “Mərmərədə bir ada” (1972), “İlk mərhələ” (1978), “Həyat bir macəradır” (1981) kimi kitabları memuar janrının mühüm nümunələridir.

S.Ağaoğlunun dönəmində Türkiyədə SSRİ-yə qibtə edən, oradakı rejimi dəstəkləyən müxtəlif sol partiyalar, təşkilatlar vardı. Belə bir vaxtda artıq 1960-cı il hərbi çevrilişindən sonra siyasətdən çəkilən Ağaoğlu xanımı ilə birlikdə 1966-cı ildə SSRİ-yə səyahətə çıxır. Döndükdən sonra isə səfər təəssüratlarını yazır və kitabını çəkinmədən “Sovet Rusiya imperatorluğu” adlandırır. Səbəbini isə özü belə yazır: “Çünki SSRİ həqiqətən bir imperiyadır. Torpaqların genişliyi, hakim bir millətin tabeçiliyində olan millətləri, koloniyaları, ehtirasları, əməlləri ilə Romadan rus çarlığına qədər mövcud olmuş bütün imperatorluqlara bənzəyir. Onlardan fərqlənən rəngi özündən başqa imperiya istəməməsidir”.

O, atasının 1909-cu ildə tərk etdiyi Şuşaya 57 il sonra yenidən dönür. Kitabında “Azərbaycan deyincə hər kəsin ağlına ilk gələn Bakıdır. Mənim ağlıma isə bu şəhərlə bərabər ata və anamın doğulduqları, böyüdükləri Qarabağ gəlir” deyə bildirir.

Bakıdakı müşahidələri onu çox kədərləndirir. Belə ki, o, Bakıda ruslaşdırma siyasəti aparıldığını yazır. Buna misal olaraq şəhərdəki mövcud əhali sayını göstərir: 1.200.000 əhalinin 19 faizi Azərbaycan türkü, 35 faizi rus, 25 faizi erməni, qalanları isə başda yəhudilər olmaqla digər millətlərin nümayəndələridir…

İnsanların kinoya, operaya, teatra maraq göstərdiyini, lakin şəhərdə rahat istirahət edə biləcək, əylənəcək məkanların olmadığına diqqət çəkən Ağaoğlu küçələrə adları verilən, heykəlləri qoyulan insanlardan söz açır. Vaqif, Sabir, Əzizbəyov, Axundov və digərlərinin adları əbədiləşdirilmişdi. Amma adlarını, əməllərini, gördükləri işləri bilsələr də, Əhməd Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə, Topçubaşov kimi insanların adına heç nəyin olmadığını yazır: “Çünki türkçü idilər, ogünkü rus hakimiyyətinə qarşı idilər”.

S.Ağaoğlunun müşahidələri o qədər dəqiq idi ki, o, ermənilərin Qarabağda törədəcəkləri fitnəni, terroru qabaqcadan hiss edir: “Qarabağda bir şey daha öyrəndim. Bu gün muxtar vilayət olan Azərbaycanın bu ərazisini Ermənistana birləşdirmək istəyirlərmiş! Bu, Qarabağ türklərini bütünlükdə başqa yerlərə köçməyə məcbur edə bilər və hətta məcbur edəcək. Hara məcbur ediləcəklərini isə əlbəttə, bir Allah, bir də Kommunist partiyası bilir”.

O, Sovet imperiyasındakı qorxu mühitini də elə öz qohumlarının timsalında hiss etmişdi: “Bir çox şeylər soruşdum: “necəsiniz, yaxşısınız, rahatsınızmı?” Hamısı bu suallara təlaşlı hərəkətlərlə, tez-tez eyni cavabı verdilər: “Çox yaxşıyıq, çox rahatıq, pulumuz var, işimiz var”. Otelin foyesində görüşmüşdük. Tez-tez saatlarına baxırdılar. Bəziləri həkim idi, bir saat icazə ala bilmişdilər. Bəzilər məmur idi, idarədə işləri çox idi! Başa düşmüşdüm, bizimlə çox görünmək istəmirdilər”.

Bütün bunlar təbii idi. Əhməd Ağaoğlu rusların düşməni idi…Belə bir adamın oğlu ilə qohumları Bakıda görüşmək istəməyəcəkdilər. Çünki zaman tamam fərqli idi. Necə ki S.Ağaoğlu yazır: “Bir gecə yarısı söhbət etdiyim gənc bir azəri “atanızın günündən bu yana burada çox yellər əsdi, çox atəşlər yandı, söndü” dedi. Xəfif işıqda üzünü necə idi görə bilmədim, amma səsi titrəyirdi”…

Ağaoğlu imperiyanın əsarətində olan digər türk dövlətlərində, eləcə də, Moskvanın özündə gördüyü hadisələr haqqında kitabında ətraflı şəkildə yazır.

Bütün bunlar haqqında isə kitabı oxuduqdan sonra məlumat əldə edə biləcəksiniz.

P.S. Noyabrın 18-i, saat 16:00-da Kitabevim mağazasında Səməd Ağaoğlunun “Sovet Rusiya İmperiyası” kitabının təqdimatı olacaq.

Yenililklər
11.12.24
İzzəddin Həsənoğlu və Mirzə Ələkbər Sabirin Türkiyədə nəşr olunmuş kitablarının təqdimatı olub
05.11.24
Azərbaycanlı alim Özbəkistanın Milli televiziya  kanalının məşhur “Shirchoy” verilişinin qonağı olub
29.10.24
Kinonun işğala dirənişi - İstanbulda müzakirə
19.10.24
Bədirxan Əhmədlinin “XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi” 3 cildlik kitabı çap olunub
15.10.24
Cəfər Cabbarlı Mükafatı təqdim olunub
15.10.24
Füzulinin həyat və yaradıcılığının tədrisinə dair yeni kitab nəşr olunub
11.10.24
Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatının adı açıqlanıb
10.10.24
XV Bakı Beynəlxalq Film Festivalının bağlanış mərasimi keçirildi
09.10.24
Mikayıl Azaflının “Haqq aşığı yaranıbdı qəm çəkə” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Asif Rüstəmlinin “Cəmo bəy Cəbrayılbəyli: həyatı və bədii yaradıcılığı” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Anar Məcidzadə - Nə yaltaqlıq elə, nə quyruq bula...
03.10.24
Azərbaycan dastanlarınıın folklor semantikası
27.09.24
“Əta Tərzibaşı Kərkükün milli tədqiqatçısı” adlı kitabın təqdimatı olub
27.09.24
Lütviyyə Əsgərzadənin “Şeyx Məhəmməd Rasizadə” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
“Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” jurnalının növbəti sayı çap olunub
27.09.24
Vaqif Yusiflinin “Məmməd Araz dünyası” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
Azad Qaradərəli - Kədərli yazların doğurduğu sevinc
09.09.24
Azərbaycan yazıçısının kitabı Təbrizdə nəşr olunub
09.09.24
“Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev. Nəşr edilməmiş əlyazmaları”  kitabı nəşr edilib
09.09.24
Venesiya Film Festivalında “Qızıl Şir” mükafatının qalibi məlum olub
08.09.24
Venesiya Film Festivalında Azərbaycan filmləri nümayiş olunub
07.09.24
Şərqşünaslıq İnstitutunda “Əhməd Nədimin poetikası” kitabı çapdan çıxıb
27.08.24
Azad Qaradərəli - Alman şərqşünasın hekayələrim haqqında yazdıqları
09.08.24
Milli kino günündə “Tənha insanın monoloqu”
08.08.24
Turan Film Festivalı Laçın şəhərində keçiriləcək
02.08.24
Federiko Qarsia Lorka -  Bu çılpaq bədən at nalları dəyməyən...
12.07.24
Yelisaveta Baqryana - Ah, belə gecələr əzabdır dostum!
11.07.24
Azad Qaradərəlinin əsərlərinin beşinci cildi cap olunub
08.07.24
“Narqız” qısametrajlı animasiya filminin istehsalı davam edir
05.07.24
"Dünya ədəbiyyatı" jurnalının Çeçenistan sayı işıq üzü görüb
03.07.24
“Ulduz” jurnalı oxucuların görüşünə yeni təqdimatda gəlib
02.07.24
Frans Kafka - Hökm
25.06.24
Mədəniyyət Nazirliyi senzura ittihamlarına aydınlıq gətirib
25.06.24
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı Şirvanda kino günlərinə başlayır
22.06.24
Şahid ifadəsi - Zərdüşt Əlizadə yazır...
13.06.24
“Divanü lüğat-it-türk”ün II və III cildləri nəşr olunub
13.06.24
“Ulduz” jurnalının may nömrəsi çap olunub
13.06.24
Azərbaycanda aparıcı teatrların siyahısı təsdiqlənib, işçilərin maaşları artırılıb
05.06.24
Özbəkistanlı şairlərin şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub
05.06.24

Qulu Ağsəs haqqında yeni kitab çap edilib

©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.