İki il öncə“Ədəbiyyat qəzeti”ndə E.A.Ponun“Müəmma”şerinin tərcüməsini oxudum. Orijinalın özünəməxsusluğu barədə fikirlərimi  baş redaktor Azər Turana söylədım. Yaxşı mənada təəccübünü bildirib, açıqlama verməyin mümkünlüyünü də təklif etdi. Lazım bilmədim. Ancaq bu gün Ponu yenidən oxuyarkən, düşündüm ki, bu oxucular üçün də, tərcüməçinin özü üçün də maraqlı ola bilər (Bəlkə bu barədə artıq yazıblar, onda üzürlü sayılsın).

       “Müəmma” şeiri ( “An Enigma”)  Baltimor jurnallarında “Stella” ləqəbi ilə çap olunan Sara Anna Blanş Robinson Levisə həsr olunmuş anaqrammadır. Sara Levis və onun həyat yoldaşı, Edqar Ponun pərəstişkarları və yaxın dostları idi. Sonetdəki müəmma da ondan ibarətdir ki, orada sonetin ünvanlandığı şəxsin – Sara  Anna Levisin adı şifrələnib. Bu şifrə birinci misranın birinci, ikinci misranın ikinci və i. a. hərflərin sona qədər misra sırasında birləşməsi ilə açılır   (ingiliscə Sarah Anna Lewis).



 













Şeirin orijinalı:

"Seldom we find," says Solomon Don Dunce,
"Half an idea in the profoundest sonnet.
Through all the flimsy things we see at once
As easily as through a Naples bonnet-
Trash of all trash!- how can a lady don it?
Yet heavier far than your Petrarchan stuff-
Owl-downy nonsense that the faintest puff
Twirls into trunk-paper the while you con it."
And, veritably, Sol is right enough.
The general tuckermanities are arrant
Bubbles- ephemeral and so transparent-
But this is, now- you may depend upon it-
Stable, opaque, immortal- all by dint
Of the dear names that he  concealed  within 't.




Загадка

( Rus dilinə tərcümədə -  Сарра Анна Льюис)

Сказал однажды мудрый граф д'Урак:
"Найти в сонете мысль - куда как сложно!
Нередко он - забава для писак;
Его рассматривать на свет возможно,

Как дамскую вуаль: ведь ненадежно
Скрывать под ней лицо. Иной поэт
Такого наворотит - мочи нет,
Но взглянешь глубже - суть стихов
ничтожна".

И прав д'Урак, кляня "Петраркин бред":
В нем уйма слов нелепых и туманных,
В нем изобилье бредней такерманных...

И вот я сочиняю свой ответ
Куда хочу вложить я смысл незримый
Меж строчек имя скрыв своей любимой.


Tərcümə edən:  G.Ben