Avanqard.net gənc yazar Şəfiqə Şəfanın tərcüməsində türk yazıçısı Ömər Seyfəddinin "Namus" hekayəsini təqdim edir.

Gecə yarısı idi. Tənha ulduz qaranlıq səmanın dərin qatlarında yuxuya getmiş sürüsünə baxan çoban gözü kimi parıldayır, zülmət gecəyə xəfif, mavi işıq salırdı. Həbsxananın ağır, dəmir qapısı acı bir qarğış naləsi kimi açıldı. Jandarmalar əlləri arxasında bağlı cılız, ürkək bir kişini bayıra çıxartdılar. Qara furqonlu arabanın dar qapısından içəri salmaq üçün qollarını yuxarı qaldırdılar. Məhbus sağındakı saqqallı jandarmaya dönüb:
– Hara gedirik, ağam? – deyə soruşdu.
– Bilmirsən ki?
– Yox, bilmirəm.
– Bayaq sənə baş çəkən molla nə dedi?
– Nəsə dua edirdi. Soruşdum, dedi ki, onun söylədiklərini təkrar edim. Mən də mənasını anlamadan təkrar etdim.
– Yaxşı eləmisən, – deyə jandarma məhkumu arabanın içinə itələyib özü də yanında oturdu. Bayırda qalan gənc jandarma qapını arxadan kilidlədi. Gecənin səssizliyində qamçı səsi, at nallarının taqqıltısı, dəmir çarxların gurultusu eşidildi. Pəncərəsiz furqonun içi qutu kimiydi. Küncdəki kiçik bir fənər sarı, tutqun işığı ilə divarlardakı kölgələri titrədirdi. Məhkum susmur, elə hey sualları yağdırırdı. Silahını yanına dayamış saqqallı jandarma tənbəki kisəsini çıxarıb bir papiros eşdi.
– Yarım saat sonra isinəcəksən, – deyə onun suallarına güldü.
– Hamama gedirik?
– Hə, amma sənin bildiyin hamamdan deyil.
– Necə yəni?
– Sabunu var, suyu yox.
– Mən bu gün yuyunub qüsullanmışam, nə gərək vardı gecə vaxtı hamama?
– Elə qüsulunu pozmaq üçün.
Dustaq jandarmanın ikibaşlı sözlərindən heç nə anlamayıb susdu. Bu dəfə də onun danışmadığını görən jandarma suallarını yağdırmağa başladı.  
– Sənin cinayətin nəydi?
Məhkum yarasına toxunulmuş adam kimi qəfil bağırdı:
– Namus, ağam, namus, namus! – deyib oturduğu yerdə qıvrılır, özünü sağa-sola çırpırdı. Onun bu namus həyəcanı jandarmanı narahat elədi.
– Qaraçı hara, namus hara! Siz nə bilirsiniz namus nədi?
– Niyə bilmirik ki, insan deyilik? Bizim heysiyyətimiz yoxdur? – məhkum qəzəblə etiraz etdi.
– Arvadını başqasıyla yaxalamısan?
– Xeyr.
– Qızını, bacını biriylə tutmusan?
– Yox!
– Bəs onda bayaqdan nə namus, namus deyib özünü yırtırsan? Adam kimi başa sal!
Dustaq öz fəlakətini xatırlayanda dodaqları titrədi. Özünü ələ alıb hekayəsini danışmağa başladı:
– Bir axşam dərəyə yuyunmağa enmişdim. Bir az çox çimdiyimdən gec qayıtdım. Çadıra qayıdanda nə görsəm yaxşıdı?
– Nə?
– Ax, namus, getdi namusum!
– Əşşi, bir de görək, sonra ah-vay eləyərsən!
– Arvadım, anam, bacım, bibim, iki qızım, gəlinim – ailəmin bütün qadınları toplaşıb, nəyəsə baxıb gülür, əylənirdilər.
Jandarmanı əməlli-başlı maraq bürüdü. Papirosunu ağzından çıxarıb soruşdu:
– Nəyə baxıb gülürdülər ki?
Qaraçı yenə “namus, namus” deyib başını divara çırpandan sonra dedi:
– Bizim dişi itə qonşu Həsənin sarı erkək iti yapışıb, cütləşirdilər. Bizimkilər də onu çadırın içinə soxub, həvəslə seyr edirdilər.
Jandarma gülməkdən uğundu:
– Hə, sonra?
– Birdən-birə hiddətləndim. “Abırsızlar, utanmazlar” deyib bağırdım. Qan necə beynimə vurdusa çadırın qırağındakı baltanı qapıb it qarışıq hamısının başına endirdim. Heç biri qaçıb canını qurtara bilmədi, hamısını gəbərtdim!
Jandarma yerində quruyub qalmış, papirosu barmaqlarının arasından sürüşüb düşmüşdü. Qarşısındakı sısqa, üst-başı çirkli, eybəcər qaraçıya baxır, ürəyi sıxılırdı. Qeyri-ixtiyari öz məmləkətində yazqabağı qadınlı-kişili yığışıb eşşəkləri cütləşdirdiklərini xatırladı. İstər-istəməz öz “namussuzluq”larına şükr etdi. Yaxşı ki, aralarında bu qaraçı kimi “namuslu” adam yox idi, yoxsa bütün qəsəbəni baltadan keçirərdi.

***

Araba qatilin doqquz insanı baltaladığı yerdə dayandı. Bura bir şose kənarıydı. Furqonun qapısını açdılar, əvvəlcə qaraçı, arxasından isə saqqallı jandarma çıxdı. Bu cinayət işinə baxan hakim, komissar, jandarma – hamısı qabaqcadan gəlmişdilər. Arabalar qatar vaqonları kimi bir-birinin ardınca düzülmüşdü. Ortalıqda dar ağacı qurulmuşdu, bir neçə jandarma kəndiri sabunlayırdı. Qaraçı bu mənzərəni görər-görməz kölgəsindən hürkmüş ərəb atı kimi geri atıldı.
– Bu nədi? Məni asacaqsınız? – deyə hayqırdı.
Heç kəsdən səs çıxmadı, hamı başını aşağı salmışdı. Namus uğrunda şəhid olacaq bu zavallıya qarşı hər kəsin qəlbində sanki bir gizli rəğbət, ehtiram vardı. Edam hökmünü vermiş ağsaqqal hakimin gözlərindən bıldır-bıldır yaş tökülürdü. O, qırx illik vəzifəsi boyunca heç vaxt belə vicdan əzabı çəkməmişdi. Cinayətin tam təfərrüatını bilməsə də, namus üstündə bir adamın canından keçməsi onun üçün şəhidlik zirvəsi idi. Amma nə edə bilərdi... Bir insan kimi ona ürəyi yansa da, qanun başqa şey deyirdi. Öz əlində olsaydı doqquz canı birdən almış bu Əzrayıla bəraət qazandırardı! Namus uğrunda canını fəda edəcək bir insanın son arzusunu yerinə yetirmək istədi:
– Yaxın gəl, oğlum!
Çaşqın qaraçı hıçqıra-hıçqıra yaxınlaşdı. Dizləri, əlləri, dodaqları titrəyirdi.
– Allah günahını bağışlasın! – deyə hakim sözə başladı. – Mən sənin haqlı olduğunu bilirəm, ancaq əlimdən səni qurtarmaq üçün heç nə gəlmir. Başımız qanuna bağlıdır. Dünyada son arzun nədi, söylə mənə. Nə olsa, yerinə yetirəcəm, oğlum!
Qatil qaraçı bir gözü sabunlu kəndirə baxa-baxa dedi:
– Mənim arzumu sizin kimi namərdlər yerinə yetirməzlər!
Hakim əlini qaldırıb and-aman elədi:
– Vallah, billah, nə desən edəcəm, söylə oğlum!
– Etməzsən, bilirəm.
– Dedim ki, edərəm!
– Hamınız yalançısınız, insanları aldadırsınız!
– Mən yalan demirəm, övladım! Bax burdakı hər kəs şahid olsun ki, nə istəsən edəcəyəm.
Hakim ona baxan, razılıqla başını tərpədən heyətə göz gəzdirib vədini qətiyyətlə təkrarladı:
– Yerdə bu adamlar, göydə Allah şahid olsun ki, arzunu yerinə yetirəcəm!
Hakim boğazında düyünlənmiş hıçqırıqlardan boğulurmuş kimi başını göyə qaldırdı. Doğru söylədiyi səsinin əzəmətindən, həyəcanından, yaş gözlərindən bəlliydi. Qaraçı bir az rahatladı, gözləri parladı. Heyət başdan-ayağa donmuş kimi hərəkətsiz dayanıb qulaq kəsilmişdi. Yaxınlaşan ölümün soyuqluğu sanki hamını dondurub buz heykələ çevirmişdi. Qaraçı udqunub öskürdü.
– Yaxşı, hakim əfəndi, – dedi. – Səndən istədiyim budur: Həsənin sarı itini tap, axtalatdır. Qoy camaatın namusu xilas olsun!
Saqqallı jandarmadan başqa bütün heyət, hakim başda olmaqla təəccüblə bir-birinə baxır, qulaqlarına inana bilmirdilər. Qatil isə yenidən başına-gözünə döyərək “ax namus” deyə-deyə çaşqın hakimə baxıb:
– Hakim əfəndi! Sözünü yetirib dediyimi etməsən, axirətdə iki əlim yaxanda qalsın! – deyərək onu dar ağacına aparan jandarmaların qolları arasında çırpınırdı.