Fəlsəfədən bizə məlumdur ki, dünyagörüşünün  4 əsas forması var.

1).    Mifoloji dünyagörüşü qədim əfsanələrə, totem və ovsunlara, müxtəlif rəvayətlərə əsaslanır. Müasir dövrdə mifoloji dünyagörüşünə əsaslanan çox az saylı xalqlar mövcuddur.  Lakin ən müasir təfəkkürlü xalqda belə miflərə inanan fərdlər mövcuddur.

2).    Dini dünyagörüşü həm keçmiş zamanlarda həm də indi insanları daha çox xoşbəxt edir. Səbəb bəllidir. Çünki dini təfəkkürə sahib insan üçün  dünyanın bütün gözəlliklərinin və bütün iyrəncliklərinin yeganə  səbəbkarı Tanrıdır. O, hadisələrin, varlığın mahiyyətini anlamaq üçün zəhmət çəkmir. Tanrı məsləhət bilibsə dünya dağılmalı, hər kəs ölməlidir. Dindarlar ən dəhşətli anları belə Tanrının məsləhəti bilib susmağa üstünlük verirlər. Amma ən adi suallara cavab tapa bilmirlər. Məsələn onlardan soruşa bilərsiz:
- Yeməyi insana qadağan olunan alma ağacını Tanrı hansı məqsədlə yaratmışdı. Əgər bu bir sınadırsa deməli Tanrı öz yaratdığı varlığa inanmır. Yerə ən yaxın olan ulduz materiyanı ən müsbət halda 4 ilə işıqlandıra bilərdi. Bibliyasa yazır ki, Tanrı ulduzları yaratdı və həmin an bəşəriyyət nura qərq oldu. Bibliya deyir ki, bəşəriyyətin 6 min il yaşı var. Amma elm sübut etdi ki, bəşəriyyətin yaşı yüz milyona yaxındır. Sonradan bu rəqəmlər daha da artdı.. Müqəddəs kitablar yazır. Tanrı əfv edəndir, O, bağışlamağı sevir. Siz də kinli olmayın, bağışlayın. Adəmlə Həvvanısa bağışlamadı. Tövratdasa yazılır ki, Misir fironu İsrail xalqına zülm edirdi. Musa bir neçə dəfə Misir fironuna müraciət edir ki, İsrail xalqının ölkədən çıxmasına izn versin. Firon onunla razılaşmır. Tanrı isə fironun bu hərəkətinə görə bütün xalqı cəzalandırır. Bu qərar ədalətsiz deyilmi? Müqəddəs sayılan kitabları oxuyandan sonra bu nəticəyə gəldim.

" Tanrı peyğəmbərlərlə birləşib dünyada monopoliya yaradıb və feminizmin əsasını qoyub "
3).    Elmi dünyagörüşü – dəqiq elmi faktlara, real təcrübələrə əsaslanır. İnsan təbitəini müvtəlif qanunlara, təlim və nəzəriyyələrə uyğun formada izah edir, varlığın dünyaya münasibətini öyrənir. Elmi dünyagörüşü daha müasir olsa da rəqabətdə digər dünyagörüşü formalarından geridə qalır. Çünki digər formalarla müqayisədə qavranılması zəhmət tələb edir. Həm mifoloji, həm də dini dünyagörüşü formalarında məzmun insanlara hazır şəkildə təqdim edilir. Elmi dünyagörüşündə isə məzmunu anlamaq üçün oxumalı, öyrənməli, axtarmalı, bir sözlə zəhmət çəkməlisən.

4).    Fəlsəfi dünyagörüşü – elmi dünyagörüşünün formalarından biri olub məzmun etibarı ilə onunla uyğunluq təşkil edir. Təbiəti duymada, varlığı dərketmədə insana yardım edir.
Dünyagörüşlərinin formaları haqqında qısa da olsa danışdım. İzah etmək istədiyim başqa məsələ var. İstər pantesit, istərsə də monoteist dinlərdə ateizm kafirlik əlaməti sayılır.
Azərbaycan müsəlmanları Kəbəyə ziyarətə gedib ərəb şeyxlərinin ciblərini doldururlar, onlar da həmin pula silah - sursat alıb Yəmən müsəlmanlarını bombalayırlar. Dərd bilirsiz nədədir?
Yəməndəki müsəlmanlar da övladlarının, özlərinin ölümünü Allahın məsləhəti hesab edirlər.

Mən bu mənada Kant dualizminin tərəfdarıyam. Dünyanın sülhə ehtiyacı olduğu kimi idealistlərlə materialistlərin də barışığa ehtiyacı var.

Mənim üçün dindar ya dinsiz insan yoxdur. Mənim üçün insanlar 2 qrupa bölünür. Vicdanlı və vicdansız. Mənim bildiyim vicdanlı insan həm də savadlı olmalıdır.

Avanqard.net