Avanqard.net Ziqmund Freydin sevgi məktubunu Araz Gündüzn tərcüməsində təqdim edir.

Ziqmund Freydin sevgi məktublarından biri: özünü bir alim və bir yəhudi olaraq tanıyan Freyd, görün, öz adaxlısına nələr yazır.

Vyana, ikinci gün, 23 oktyabr 1883-cü il

Mənim sevimli Marthenim!

Birdən, yanlış düşüncələrə qapılsam da, inciklikdən doğan sözlər yazsam da, ancaq yenə də, düşüncələrimi səninlə bölüşməkdən özümü çəkindirə bilmirəm. Mən hansısa sözümlə səni incitmişəmsə, gərək biləsən, bütün bunların niyəsi, mənim sənə qarşı olan çılğın istəklərimin, yalqızlığımın, səndən olan gözləntilərimin və bir də məni səndən uzaqlarda saxlayan qandallarımın birlikdə yaratdığı gərginlikdən yanadır. Mənim çıxılmaz sandığım düşkünlüyə və dardüşüncəliyə qapılmağım da olur və ancaq sənin mənə olan sevgindəki dönməzliyin, habelə, məni belə yüksək dəyərləndirməyin, sonunda, bu darlıqdan qurtulmağıma gətirib çıxarır. Sən gərək, bu yazdıqlarıma görə, mənə gülməyəsən, habelə, mənim öz mühakimələrimdə və ovqatımda aşırı kövrək və dayanıqsız olduğumu da düşünməyəsən.

Hə, gözəl qızcığazım, bugün günortadan sonra çoxdankı axtarışlarımı uğurla başa vura bildim: mən artıq büsbütün yeni bir müalicə metodu tapdığımı deyə bilərəm və bu yeni metodun, bundan öncə düşündüyüm metodlardan qat-qat uzunömürlü və etibarlı olacağına inanıram. Ürəyədammaya arxalan bir öncəgörmə ilə gəlib çıxdığım bir sonuc gözümün önündədir: mən ya artıq axtardığım metodun özünü tapmışam, ya da onu tapmağın bir addımlığındayam.

Yaşamın bu dözülməz ağırlığı məni sarsıda bilməz, biz sağlamıqsa, tale bizi böyük bədbəxtliklərdən qoruyursa, bundan yaxşı nə ola bilər? Biz onsuz da sonucda bütün istəklərimizə çatacağıqsa, qəm eləməyə dəyməz. Qayğıların aşıb daşdığı, ancaq ehtiyacın yol tapa bilməyəcəyi, kiçik bir evimiz olacaq, orada sevinclə dolu bir ömür sürəcəyik, taleyin dönüklüyünə qarşı dirənəcəyik və insanların qarşıısnda lap çoxdan dayanan bu sorunun cavabını da tapacağıq: “Görəsən biz nə üçün yaşayırıq?” Mən sənin belə bir möcüzəli evinin olmasını ürəkdən istədiyini bilirəm, habelə sənin belə bir evi bəzəyəcəyini, orada necə çalışqan, qayğılı və sevinc içində ömür sürəcəyini də bilirəm.

Bir anlığına sənin bizim evimizdə yiyələnmək istədiyin ağalığı əldə elədiyini göz önünə gətirirəm, belə bir üstünlüyə yiyələnməyin qarşılığında isə sən, mənim mühakimə olunmalı yanlışlarıma baxmayaraq, mənə öz sevgini və yanlışlarıma qarşı göstərdiyin dözümü, bir ödül olaraq verəcəksən. Mənim elmi çalışmalarımın yol verdiyi qədər, biz birlikdə kitab da oxuyacaq, bizim ikimiz üçün də ilginc və əyləncəli olan yeni-yeni bilgilər alacağıq. Mən sənə ilgilənmədəyin bilgilər də öyrətməyə çalışacağam, bunları bilmək ərə gedən qızın, öz ərinin iş-gücünü, onun baş sındırdığı problemləri bilməklə, onu daha yaxşı tanıya bilməsi üçün çox önəmlidir. Onda elmi araşdırmalarımla bağlı olan çalışmalarım, sənin diqqətini çəkdiyinə görə, mənim üçün daha da maraqlı olacaqdır. Bu yolda uğurlar qazana bilməsəm belə, sən məni qınamayacaqsan. Ancaq mənim öz istəklərimdə səmimi və təmiz niyyətlər güddüyümə şübhə etməyə bilərsən. Gəncliyinin ən gözəl illərini məni gözləməklə keçirdiyin, mənə dönüklük eləmədiyin üçün səninlə bütün ömrüm boyu öyünəcəyəm. Mən sənin üçün açıq bir kitab olacağam, sən bu kitabın ürəyin istəyən yerlərini oxuya biləcəksən və biz biri-birimizə dayaq duraraq, yardımçı olaraq, xoşbəxt bir ömür sürəcəyik.

Sən məni yaramazlıqlara, yamanlıqlara, gözügötürməzliyə, acgözlüyə qapılmaqdan çəkindirəcəksən. Sən, birdən, məni elmi fəaliyyətimdən də daşındırmaq istəsən, onda mən sənə bu yaxınlarda Kasseldə ölmüş Benedikt Ştillinqin başına gələnləri danışa bilərdim. O, gəncliyindən başlayaraq, gərgin elmi çalışmalar aparmış və işlədiyi klinikada çox böyük görəv qazana bilmişdi. O, otuz il, ara vermədən, gündüzlər insanın onurğa beyni, axşamlar isə baş beyni üzrə elmi araşdırmalar apararaq, onları bütün dərinliyinəcən öyrənə bilmişdi. Biz indi bu iki orqanla bağlı nə biliriksə, bütün bunlara görə sağol deməli olduğumuz araşdırıcıların ilk sırasında Ştillinq də vardır. O öz elmi araşdırmalarında çalışqanlığı və dönməzliyi ilə seçilirdi. Onda böyük yaradıcılıq sevgisi ilə böyük istedad qovuşmuşdu, bildiyimiz kimi, yəhidilərin arasından belə insanlar çox çıxır.

Sevimli Martam, mənim ömrümdə gələcəkdə tutacağın yerin bir hissəsini sən elə indidən tuta bilmisən. Sən mənim ömrümdə ən başlıca insan olmalısan. İşlər yaxşılığa doğru gedirsə, onda xoşbəxtlik qaçılmaz olur. İndi bizi yolların uzaqlığı ayırır, ona görə də, bugün biz xoşbəxt deyilik.

Gecən xeyrə qalsın, mənim öz sevgisində dönməz olan adaxlım! Mənə öz ruhundan pay verməyi əsirgəmə. Mənə yaz. Səndən uzun müddət məktub almayanda mən, sözlə deyiləsi olmayan, sonsuz bir qəm-qüssəyə dalıram.

Sənin Ziqmundun