Hekayə

    Payızın sonuna az qalmışdı. Qiş özünü göstərirdi. Axşamdan düşmüş qırov  qar kimi ayaq altında xışıldayırdı.
   Çox soyuq idi, qalın geyinsələr də  soyuğa tab gətirmək mümkün deyildi.  Amma yeridikcə bədənlərində yaranan  hərarət onları üşüməkdən xilas edirdi.
   Üç nəfər kəşfiyyatçı idilər. Səhər alatoranından yola düşmüşdülər. Tapşırıq almışdılar; dağın o üzündə  yerləşən düşmənin əsas silah anbarını axşam partlatmalı idilər. Bununla da düşmənə ağır zərbə endirmiş olacaqdılar. Yol uzaq olduğuna görə tələsirdilər ki, gedib vaxtında deyilən məkana çatıb, mövqelərini möhkəmləndirsinlər.
   Hava dumanlı idi. Yüz metrdən o yana heç nəyi görmək mümkün deyildi . Ətrafı diqqətlə nəzədən keçirirdilər ki, qəfil hər hansı bir təhlükəylə üzləşsələr, özlərini qoruya bilsinlər.  Gizli, gözdənüzaq yerlərlə, ən çox da qayaların dibi ilə hərəkət edirdilər. Getdikcə qarşılarına hündür qayalar, çınqıllı, daşlı yollar çıxırdı. Onların hərəkətinə əngəl törətsə də, calışırdılar yolları yorub yolda qoysunlar.
   Onlar sıldırım qayanın ətəyi ilə aralarında 50-60 metr məsafə saxlamaqla yollarını davam etdirirdilər. O, arxada gedirdi.  20-30 metr aralıda partlayan mina onu toz-duman içində görünməz etdi. 2-3 metr hündürlüyü olan qayanın dibinə, yuvarlandı.
   Huşu özünə gələndə  bədənində güclü ağrı hiss etdi. Ən çox da sağ ayağı  incidirdi. Ətrafında xeyli qan laxtalandığını gördü. Gözünü yoldaşlarının üzünə zilləyib, -“nə olub?”- soruşdu
   Kərim başını bulayıb:
   -Yaxşı qurtardıq, -deyib -ona ürək-dirək verdi.
   -Şükür,  salamatçılıqdı. Mina bir az aralıda partlayıb,  yaxında partlasaydı, tikə-tikə edərdi. Daşın üstünə düşmüsən, ayağın sağ diz nahiyəsindən sınıb. Bədənində bir neçə qəlpə yarasi var. Qanaxma dayanıb. Sınıq yerə  ağac parçası qoyub sarıdıq ki, tərpənməsin, yoxsa incidər. Sən də çalış o ayağını tərpətmə. Ağrikəsici vurmuşuq, bir azdan ağrı keçəcək.
Tapşırıq yerinə yetirilməlidir. Xəlvəti bir yer seçərik, gözdənuzaq olasan. Biz gedib əməliyyatı başa çatdırıb,  gəlib səni götürərik. Bir az dözümlü ol. Möhkəm ağrı olsa o bir ağrıkəsicini də  vurarsan.
     Onu qayanın gizlin yerinə yerləşdirib yola düzəldilər.
     Onların arxasınca:
     -Sizə yaxşı yol! Ehtiyatlı olun! -deyib kövrəldi.
      Özünü qatardan ayrılmış dürna kimi hiss etdi.
                                                                    ***
      Aradan xeyli vaxt keçmişdi.  Zəif həniri hiss olunan günəş buludun  arxasına girib, görünməz olmuşdu. Bədəni zoqquldayırdı. Ağrıdan çox  kimsəsiz bir yerdə tək-tənha qalmağı onu daha çox sarsıdirdı. Gecənin səssizliyində nə edəcəyini  düşünürdü.
    “Fikri yoldaşlarının yanında idi”.
    -Görəsən əmri yerinə yetirib, sağ-salamat qayıda biləcəklərmi!?
     “Bir az da özünü qınadı”.
    -Mən də onlara bır yük olacam.
                                                                   ***
   Göydən yerə qar ələnirdi. Hələ hava tam soyumamışdı. Yerə düşən qar o andaca əriyirdi. Arada əsən soyuq külək  adamı  qılınc kimi kəsirdi. Hər tərəfi qatı duman aldığından qaranlığın düşüb-düşməsi o qədər də hiss olunmurdu.    
  Qolundaki saatın çıkqıltısı onu fikirdən ayırdı.
Saata baxmaq istədi. Qolundakı ağrı  ona əziyyət versə də gözünün qabağına yaxınlaşdırdı. O biri əli ilə gödəkcənin qolunu yuxarı qatlayıb saata baxdı. Saat 5 idi.
 -Demək qaranlıq düşür. Bir saatdan sonra zil qaranlıq məni öz qoynuna alıb gizlədəcək.
 -Sürünüb daldalanmaq üçün  münasıb bir yer tapım. Yoxsa, burada ya qurda-quşa rast gələçəm, ya düşmənə, ya da ki, yerimdə donub öləcəm.
  “Ölüm deyəndə qüssələndi”
   -Yox, hələ mən ölməməliyəm! Hansı arzularımı yerinə yetirmişəm ki, ölüm haqda fikirləşim!  Körpə uşaqlarım atasız necə böyüyəcək?  Böyüsələr də ürəkləri sınıq olacaq. Nə arvadımın, nə də uşaqlarımın gözü yollarda qalmasını istəmirəm.
    Ətrafa  boylandı. Gözünə dar bir çığır sataşdı:
   -Yəqin bu cığır gizlin bir yerə gedib çıxar.
    O, çığırla sürünə-sürünə xeyli getdi. Qarşısına qayanın dibində mağara çıxdı. Sevincək oldu:
   -Buraya qar yağmır, külək də tutmur, yaxşı oldu. Birtəhər səhərə qədər keçinərəm,-fikirləşdi.
Qulağına küçük zingiltisinə bənzər səs gəldi. Başına elə bil qaynar su tökdülər:
  -Yoxsa gəlib canavar yuvasına çıxmışam?!
   Qayıtmaq istədi:
  -Hara qayıdacam, qayıdası yerimmi var?!  Endiyim çığırı necə qalxacam? Yəqin taleyin qisməti buraya qədərdi. Nə olar, olar! Bəlkə də canavarda  insaf olacaq, mən onun yuvasına sığınmışam, heç toxunmayacaq?
Silahına baxdı:
  -Yox, güllə atmayacam. Bu çətin vaxtımda istəmirəm balaları çölün düzünə yetim qalsın.
 Canavar balalarının  əlini yalaması onu xəyaldan ayırdi.
 Əlini qaldırıb başlarını sığalladı.
  Öz-özünə deyindi:
   Mərdimazarlıqla işim yoxdu. Mən də  körpə balalarımı qoyub gəlmişəm, heç bilmirəm necədirlər, nə cür yaşayırlar.
   Nisbətən balaca, zəif  tayı zingildəyə-zingildəyə  onun ətrafında fırlanırdı.
   Oğlunu xatırladı:
 - Oğlum da anadan olanda zəif, tənbəl idi. Qizim  ona baxanda çox diribaş uşaq olub. Anası daha cox oğlumun qayğısını çəkirdi.
  Yəqin bu erkək tayıdı.
  Çantasından ət konservini çıxarıb  onların qabağına qoydu.  “Qürurlandı; elə bil öz balalarının qayğısını çəkirdi”.
   Plaş-çadırını   üstünə çəkdi:
  -Soyuqdan bir az qorunmaq olar!-dedi.
 Canavar balaları yeyib, onun yanına sığındılar.
-Canavar kaş gəlməyəydi. Beləcə səhərə çıxaydıq. Onsuz da onun balalarına  pislik etmək fikirim yoxdu.
    Qulağına səs gəldi.
  -Yəqin gəlir, hücüm edə bilər?
  Avtomat silahını hazır vəziyyətdə saxladı. Canavar ondan 10 metrə qədər aralıda ayaq saxlayıb dayandı. Ağzında dovşan ovlayıb gətirmişdi.
  Silahı canavara tərəf tuşlayıb dayanmışdı. O, canavara, canavar ona baxırdı. Ortada dərin bir süküt höküm sürürdü. Allaha yalvarırdı:
 -Bu çətin vaxtında hər şey sakitçılıklə keçsın.
 Canavar elə bil dil bilirdi. Gətirdiyi ovu qarşısına qoyub sakitcə dayanmışdı. Balaları  ondan aralanıb  analarına yaxınlaşdı. Əvvəlcə analarını əmdı. Sonra anaları gətirdiyi ovu xırdalayıb balalarına yedirtdi. Doyduqdan sonra gəlib  yenə onun yanına sığındılar.
    Canavar balalarını mehribanlıqla yedizdirəndə arvadı yadına düşdü.
    Yəqin işdən tələsə-tələsə evə, uşaqların yanına qaçır. Bəlkə də əlində nəsə alıb gətirir. Uşaqlar  ələ baxır, axı. Ondan çox onların qayğısını  kim qala bilər, kim onun qədər doğmalıq göstərə bilər.
 Uşaqlar da anaları işdə olanda darıxır, yolunu gözləyirlər. Bəlkə də həmişəki kimi oğlum anasını görəndə kövrəlib ağlayır. Bu da uşaqların bir bəhanəsidir. Istəyirlər diqqətdə qalsınlar. Anaları gəldikdən sonra rahat olurlar.
   Onda evə  axırınıci  mən gələrdim. Yolumu gözləyirdilər. Indi yəqin gözləmirlər. Bəlkə də çox darıxırlar. Amma tez  gələcəyimə hələ  inanmırlar.  Anaları evə gəldikdən sonra rahat olurlar, uşaqlıq dünyasına çəkilirlər. Sonra analarının qucağına girib mışıl-mışıl yatırlar. Uşaq aləminin bu dunyanın təlatümündən nə xəbərləri var.
     ***
 Saat neçə olduğunu bilmirdi. Qar –çovğun başlamışdı. Qar dənələri göydən yerə çırpılırdı. Yer ağarmışdı. Soyuqdan dişləri bir- birinə dəyirdi. Ağrılarını unutmuşdu. Özünü çox halsız hiss edirdi. Qorxurdu birdən ölər.
 Özünə sual verdi:
 Niyə ölməlisən?. Həttda canavar sənə  dəymədi, toxunmadı. Niyə özündə güc toplamamalısan? Qara-çovğuna təslim olmalısan. Ölüm sənin üçün belə ucuzdur?
   Canavarın baxışlarında arvadının baxışlarını görürdü:
  -Necə də gözləri arvadımın gözlərinə oxşayır, necə də məsum görünür. Bəs deyirdilər canavar yırtıcıdır. Yox, yalan sözdü! Görür balaları ilə mehriban davranıram, bəlkə də yuvasına çan atmır ki, mən dardan qurtaram.
 Gözündə sevdiyi ilk  günlər canlandı. Onunla orta məktəbdə, 7-c-sinifdən bir-birimizi sevirdik. Nə bizim evdə, nə də onların evində bizim evlənib, ailə qurmağımıza razı deyildilər. Onların fikrinə görə ortalıqda düşmənçəlik var. Amma həqiqətə baxanda heç bir düşmənçəlik yox idi. Özləri qaşıyıb qan çıxarmışdılar. Belə danışırdılar;  mənim babamla onun babası vaxtıilə bir yerdə balıq tutmağa gediblər. Elə olur ki, dağda güclu yağış yağır, daşqın olur. Qəflətən sel gəlir, onun babası sudan çıxa bilmir. Boğulub ölür. Mənim babam inandıra bilmir ki, hadısə necə olub. Elə bilirlər babam qəsd  edib.
  Uzun çəkişmədən sonra babamı müqəssir bilib tuturlar. Babam da türmədə ölür. Onlar bizimkiləri  dostluğa xəyanətdə günahlandırır, bizimkilər onları mərdimazarlıqda.  Bu da düşmənçəlik.
   Həmişə gizlin görüşürdük. Onda 10-cu sinifdə oxuyurduq. Evlərimiz  bir-birinə yaxın idi. Söz vermişdik, gecə 1-də görüşüb, söhbət edək. Hamı yatandan sonra görüşdük.  Bir-birimizə elə qısılmışdıq ki, elə bilirdik, iki bədəndə bir canıq.  Söz vermişdik; bizi bir-birimizdən ölüm də ayıra bilməz.  Beləcə səhərə kimi dərdləşdik. Səhər xoruz banında bir-birimizdən ayrıldıq ki, bizi bir yerdə görməsinlər.
  Əvvəl fikirləşmidik ki, qovuşmağa imkan verməsələr, bir-birimizə sarılıb özümüzü çaya ataq. Arzularımız  boğulunca elə birlikdə boğulub ölək. Etirazımızı belə bildirək. Sonra bu fikirdən daşındıq.
 -Yox, biz ölmək haqda yox,  qovuşmaq haqda fikirləşməliyik.  
  Orta məktəbi əla qiymətlərlə qurtarıb,  ali məktəbə daxil olduq.  Unverisiteti qurtardıqdan sonra evləndik.
  Hə, onda gördük razı deyillər; onun da yolunu öz aramızda çözmüşdük. Keçmişdən qalan ağrı-acını biz çəkməməli deyildik ki. Gedib evlənmə haqında şəhadətnamə alıb, sonra ismarıc etdik. Çıxılmaz vəziyyətdə qalıb, tasa-pasaları yatdı.
   Evləndiyimiz  gün özümüzü ən xoşbəxt sayırdıq. Indi Allaha şükür,  iki uşağımız var.  Mehriban, bir-birimizə can deyib dolanırdıq.
  Yox, ölüm,  sən bizi-bir birimizdə ayıra bilməzsən. Mən ölməməliyəm.  Ölsəm, bilmirəm biləçəklərmi ölmüşəm. Bilməsələr ömrü boyu yolumu gözləyəcəklər. Canavara yem olacam. Ilahi,  bu dərdi balalarımdan uzaq elə, onlara belə dərd vermə.
Meydimi tapıb aparsalar, butün ümidləri mənimlə bərabər torpağa tapşırılacaq, gözlərindəki sevinc işartısı yasa bürünəcək. Həmişə qəlblərində bir nisgil , ağrı gəzdirəcəklər. Arvadım həmişə yoldaşlarımın, dostlarımın içində məni axtaracaq.
Kaş heç müharibə olmayaydı..
   Döyüşə yola düşəndə  hər şeyı arvadına əmanət etmişdi.
  - Bilirəm, səni cətin durumda qoyub gedirəm. Getməmək mümkün deyi. Özün, uşaqlar əmanət. Mən hər şeyimi səni də, uşaqlarımı da ən ülvi arzularımı da elə sənə etibar edib gedirəm. Narahat olma! Mən Allah qoysa, müharıbə qurtarar sağ-salamat yanınıza qayıdacam. Məni yaşadan sizə bağlılıq, ilahi qüvvədir. O qüvvə içimdə darmadağın olsa, bax onda mən əbədi öləcəm, -demişdı.
Onda arvadının gözləri dolmuşdu:
  -Mənə etdiyin əmanəti, qoyub getdiyin kimi özünə qaytaracam. Buna arxayın ol. Mən çətinlikdən qoruxmuram. Hər çətinliyin öhdəsindən gələcəm, tab gətirəcəm. Qorxduğum sənsızlikdi,  qorxuram sənsizliyə dözə bilməyəm, -demişdi.
  -Axı sən söz vermisən, nə tez unutdun.
   Bu an onun içində bir haray qopdu:
 Yox, durub getməliyəm, ölməməliyəm. Verdiyim sözə əməl etməliyəm!
  Durmaq istədi. Tərpəndikdə ayağındakı ağrı onu ilan kimi sancdı. Ağrıdan qovruldu. Bu an canavar da ayağa durub xeyli yerində fırlanıb yenə də həmən yerə uzandı. Başını qollarının üstə qoyub, gözlərini ona zilləmişdi. Maddım-maddım üzünə baxırdı.
Özünü qınadı:
   -Ağrıdan yerindən dura bilmirsən. Amma vaxt var idi , arvadıma olan məhəbbətin hənirtisinə bu qaya parçalarını da əridib muma döndərərdim. Demək o hərarət sönüb, yoxa çıxıb, hə. Bəlkə qəlbimdəki sevgi hissləri ölüb, xəbərim yoxdu. Elə qəlbimdəcə daşa dönüb, məni də daşlaşdırıb. Yox, ola bilməz?
  Bəlkə də qızı yenə anasından hər axşam atasının nə vaxt gələcəyini soruşur. O da yəqin nəsə bir şey uydurub deyir: Mənim ağıllı balam, yat, bir də görəcəkəsən bir səhər atan gəlib çıxıb. Sənə qəşəng oyuncaqlar alıb, konfet alıb ,- bəlkə də belə deyir, bəlkə də nağıl uydurub başını qatır. Neyləsin,  uşağın ürəyini qırası deyil ki, yola  verməlidir. Bilmir ki, nə vaxt gələcəm. Amma oğlum körpədir, hələ heç nə başa düşmür. yəqin dərk etsə o da anasından məni soruşardı. Indi anasının qoynuna girib mışıl-mışıl yatır:
 -Hə,  köpək oğlu yat, nə bilirsən, atan ölümlə üz-üzə dayanıb, ölümlə əlləşir.
 Çox kövrəldi. Hiss etdi ki, gözü yaşardı, yanaqları islandı.
   -Gör neçə vaxtdır mənsız keçınırlər. Yəqin onlar üçün də çətindir. Bir an  da xəyalımdan çıxara bilmirəm. Yəqin indi bir az böyüyüblər. Böyüyəcəklər, elə mənsiz də böyüyəcəklər. Amma baxır necə böyüyəcəklər. Bir var ata-anası qayğısı ilə böyümək, biri də var ürəyi sınıq böyümək. Ona görə ulularımız bu misalı elə-belə  deməyib, “atalı-analı böyüsün”.
   Atalı-analı böyüməkdən xoşbəxt nə var dünyada. Yox, onlara qıymaram, mənsiz çətinlik, iztirab içində yaşasınlar. Möhkəm olmalısan, ölümün dizini yerə gətirməlisən. Hə,  onlar dünyaya gələndə necə sevinmişdik. Əvvəlcə Lalə, qızım dünyaya gəldi. Ondan sonra Kənan dünyaya gəldi. Aralarında iki yaş fərqi var. Qız qardaşını çox istəyirdi.  Uşaq var qısqanclıq edir, o elə olmadı. Istəyirdi qardaşını oynatsın, onunla oynasın. Balaca idi axı gücü çatmazdı onu oynatmağa. Həmişə anasının quçağında üzündən öpürdü. Uşaqdı də, o da məhəbbətini belə bildirirdi.
   Ayağındakı ağrı dözülməz olmuşdu, için-için qovrulurdu. Ağrıkəsiçini vurmaq istədi. Tez də fikrindən döndü:
   -Yox, ağrıkəsicini vursam keyləşə bilərəm. Xəbərim olmaz, canavar mənı parçalayar.
 Həm ağrıya, həm soyuğun təsirinə dişlərini qıcayıb birtəhər dözürdü.
Səhərə yaxın idi. Dan üzü yenicə sökülürdü. Huşu qaralırdı.
 Canavar da saktcə çəkilib harasa getmişdi. Özünə toxtaqlıq verirdi:
 -Yox ölməməlisən, buraya qədər dözmüsən, birtəhər yenə döz. Yoldaşların gəlib çıxacaq. Az qalıb. Yəqin əməlliyatı yerinə yetiriblər.
Barmağı avtomatın tətiyində idi.  Qulağına aram-aram səs gəlirdi:
  -Yəqin məni axtarırlar, -fikirləşdi.
Artıq özünü toparlaya bilmirdi. Barmağı ilə tətikdən möhkəm çəkdi. Üç güllə açıldı. Avtomatın səsi qulağında uğuldayıdı. Getdikcə huşu qaralırdı. Özünü itirdi...
                                ***
Ayılanda arvadını və uşaqlarını yanında görəndə gözlərinə inanmadı. Axı o müharıbədə idi. Onu kim buraya gətirdi. Istədi deyə, “nə baş verib, biz hardayıq”?- dinmədi. Xeyli fikrə getdi.
Yadına düşdü ki, o, yaralanmışdı.  
-Yox, şükür; əsir də düşə bilərdim. Əsir düşsəydim kim idi mənə belə can yandırıb, qulluq göstərən. Arvad-uşağım yanıma gələ bilməzdi. Demək qismətimdə var yenidən arvad-uşaqlarımı görə bilmək. Əsir düşsəydim yəqin düşmən məni hospitala yerləşdirməzdi, ölməsəydim də ordaca bir güllə vurub öldürərdi. Ya donub ölsəydim, meyidim canavar yuvasında qalacaqdı, yerini-yurdumu bilən də olmayacaqdı.
Kövrəldi. Axırıncı yadında qalan canavar və canavar balaları idi:
  -Görən onlar necə oldu?
Fikirləşdi canavarlar ən çox qoyun-quzuya qənim kəsilir, biz insanlar bir-birimizin ətini didirik, qanına susayırıq. Əslinə qalsa biz azğınlaşanda daha betər oluruq. Canavardan yeri gələndə mərhəmət gözləmək olur, bəzən biz insanlarda o da olmur.
  Yoxsa məni qara basır. Diqqətlə uşaqlarına baxdı. Gözləri necə də canavar balalarının gözlərinə oxşayır. Məhsun gözlər yenə ona sarı dikəlmişdi. Arvdının da kənarda durub məlul-məlul ona baxması canavarı xatırlatdı.
Yoxsa bunlar canavar cildində dağın zirvəsində, qayanın dibində mənim başımı qatırmışlar ki, mən ölməyim.
 Bəlkə tamaşaya baxmışam, başım qarışıb. Ağrı-acılarım yaddan çıxıb.
Xeyli fikrə getdi, kiməsə heç nə deyə bilməyəcəkidi. Necə inandıra bilərdi başına gələnləri. Özünə xəyal kimi  gəlirdi. Yox əsl canavar yuvası bizim döyüş yerimizdı. Ora sığnacaq imiş. Gülümsünüb əli ilə oğlunun başını sığalladı.
   -Deyəsən bütün ağrı-acını arxada qoya bilmişəm. Sevinə bilirəmsə demək yaşayıram...
 Şükür, sevdiklərimin yanındayam.
Hər şey ona yuxu kimi görünürdü. Gözü yaşarmışdı....