Esse

Rəhim Əliyevin əsərlərini oxuyarkən

Rəhim Əliyevlə tanışlığım “Qoşulub qaçmayan qız” (“Yazı” jurnalı, say 2-3-4) romanıyla başladı. Sonra “Zabitəli kişini arvadı” hekayəsini oxudum, sonra “Yataqda ağlayan qız”, sonra “Səkinənin romanı”, “Azərbaycan qadını”, “Evli qız” hekayələri... bu əsərlərin hamısında mövzu qadın azadlığıdır.

Bildiyim qədərilə, hələ ədəbiyyatımızda bu mövzu bu qədər açıq şəkildə qabardılmamışdı. Rəhim bəyin qəhrəmanları taleyin və ya ailənin “qəzəb”inə tuş gəlmiş qadınlardlr. Biri vəzifəli adamın qızı olduğu üçün evə qapadılır, adam üzü gömür və psixoloji sarsıntı keçirdir (“Qoşulub qaçmayan qız”da Çiçək), digərinin bəxtinə impotent ər düşür (“Evli qız”da Nərmin), başqa birisinin əri Rusiyaya gedir və uzun müddər arvad tək qalır (“Səkinənin romanı”nda Səkinə) və nəticədə bütün qadınlar ailədən kənar macəra axtarmağa məcbur olur.

Belə problemlərlə üz-üzə qalan qadınlar həmişə olub, indi də var və belə qadınların ədəbi qəhrəman olmağında qeyri-adi heç nə yoxdur. Sadəcə bu mövzu ədəbiyyatda təzə olduğu üçün qəhrəmanlar qınaq obyektinə çevrilir (Əfsus ki, Rəhim bəyin özü də bu qınaqlardan sığortalanmayıb. Yenilikçilər gül-çiçəklə qarşılanmır. Tarixə nəzər salsaq: Bokkaçço “Dekameron”dan sonra xeyli lənətlənib, Volter də “Kandid”in altını az çəkməyib...).

Əksəriyyətin gözündə bu qadınların hamısı fahişədir, çünki nikahdan kənar macəra yaşayıblar. Sual edirəm: evdə halal arvadı ola-ola qıraq macəralar yaşayan kişi “oğraş” olmadığı halda, əri impotent olduğu üçün başqasıyla yatan qadın nə üçün “fahişə” olmalıdır? Burasını unutmayaq ki, qadın da bizim kimi iki ayaqlı, bir başlı insandır və o da ən azından təbii ehtiyacını ödəməlidir. Rəhim bəyin qəhrəmanları xəyanət etmir, ərindən ala bilmədiyini başqasında axtarır. Dərindən düşünsək, yəqin ki, onlara bəraət qazandırarıq.

3 yanvar 2014

Avanqard.net