Elşən Böyükvənd - Rasizm təlxəkliyinin zirvəsi
04.12.13

Rasizm gözlüyü böyük və kiçik yazar tanımır. Dostoyevskinin türklər və tatarlara baxdığı açıdan, Ezra Pound amerikalılar və böyük britaniyalılara baxırdı. Panslavist Dostoyevski öz romanında tatar soyundan olan şəxsiyyəti böyük və qorxunc bir  böyüyə bənzədirdi. “Karamazov qardaşları” əsərində isə türklərin etdikləri cinayətlərdən söz açarkən onları ürək bulandırıcı şəkil də təsvir etmişdi. Ezra Pound, daha aydın və açıq forma da rasizmlə uğraşırdı. Onun fikrincə, böyük britaniyalıların dişlərini vurub sındırmaq lazımdır. Amerika isə ayaqdan başa çılğınların dəlixanasıdır, deyirdi. Benito Mussolinin öndərliyini öyüb və sevən Pound, Hitleri şəhid, Jandark və qutsal adlandırmışdı. Stalini isə, dünyanın ən düşüncəli siyasətçisi hesab edirdi. Martin Heidegger kimi ünlü və böyük filosof da rasizm ovsunundan qaça bilmədi. Öz ustadını yəhudi olduğuna görə universitetdən dışlandırıb alman nazist hərəkatı və partiyasını öyüb savunaraq, demokratiyanın əsas tənqidçilərindən biri olduğunu ömrünün sonuna qədər qoruyub saxladı.

Çağdaş fars ədəbiyyatı isə rasizm döşündən süd əmən şair və yazarlarla aşıb daşır. Sadiq Hidayətin ərəblərə və türklərə bəslədiyi nifrət və istehzanın güclü qoxusunu Mehdi Əxəvan Salis, Siyavuş Kəsrayi, Ə.Nuşin, Nadir Nadirpur, Müctəba Minəvi, M.Bahar, Sadiq Çubək, Bozorg Ələvi və onlarca yazar, araşdırmaçı və şair də görürük. Siyasi-ictimai və fikri sahələr də çalışan İran rasistlərinin listini tutmaq istəsək, iri həcmli bir kitab yazmalıyıq, məncə.

İran rasistlərindən bir örnəyi verməyi yetərli sanıram. Fransada siyasət fəlsəfəsi üzrə akademik təhsilatını bitirən prof. S.Cavad Təbatəbayinin “Mehrnamə” dərgisinə verdiyi son müsahibəsində  Azərbaycan türkcəsi dilində yazılan bütün ədəbi və fikri mirası 8 ay için də pan türklərə öyrədib bitirmək olar demişdir. Prof. Təbatəbayinin fikrincə, Quzey Azərbaycan akademiyalarındakı ustadların savadı, İran kəndlilərindən belə, aşağıdır. Avropanın ünlü filosofları ilə yaxın münasibət də olan və Güney Azərbaycanın Təbriz şəhərində doğulan düşünərin əsas tezi, türklər, monqollar və ərəblərin gəlişindən sonar İran coğrafiyası içində düşünməkdən imtina eməyin mərhələlərini açıqlamaqdır.
 
Rasizmi başqaların da axtarıb tənqid edərkən, bu xəstəliyin öz yazarlarımız içinə sızmasını da diqqətlə izləməliyik. Güney, Quzey Azərbaycan və fars dilli yazarların rasizmlə olan münasibətləri və düşüncələri haqda daha geniş və dəqiq araşdırma aparmağı sonraya saxlayıram.

Xəyal dünyası çox təhlükəli və qımız dadlı bir yerdir. Şairi yüksəldə ya da xulyalara sala bilər. Xəyalpərəst və rasist Zəlimxan Yaqub bəy, “Qarabağı sazla alacağını”, “Əvvəl-axır dünya türkün dünyası”, “Bugün-sabah dünya bizim olacaq”, kimi usdışı misralar və ifadələrlə millətimizin düşüncə səhifəsinə heç bir şey qazandıra bilməyəcək. Yusif Akçura, Ziya Göyalp, Əbülfəz Elçibəy və Atatürk dünyanın bizə məxsus olacağına görə hər hansı bir yazı yazmayıbdılar. Turançılıq düşüncəsi belə, "Bugün-sabah dünya bizim olacaq" misrasını bağıracaq boğazı olmazkən, Qarabağımızı sazla alan şairimiz bu işi görməyə qalxır. Şeirin ən ürək bulandırıcı və aAlman nazistlərinin düşüncəsini yansıdan misralar isə belədir  "Türkə səcdə, türkə təzim olacaq”, “Bu gün-sabah dünya bizim olacaq".


İLK ANDIMIZ, SON ANDIMIZ TURANDI

Zəlimxan YAQUB

Təntiməyin, tələsməyin, çaşmayın,
Yerli-yersiz həddinizi aşmayın,
Qazan gəlib qaynamamış daşmayın,
Yoldaşımız səbr, dözüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.

Vaxt Təbrizin, dünya Ərkin dünyası,
Yol Tanrının, haqqı dərkin dünyası,
Əvvəl-axır dünya Türkün dünyası,
Üç gün, beş gün gecim-tezim olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.

Şəhid verin, qurban verin, can verin,
Cansızlara şah damardan qan verin,
Gəmi kimi sahillərə yan verin,
Müjdəçilər düzüm-düzüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.

Düşmən məni düz düşünməz, çaş anlar,
Haqq sözümü qaya duyar, daş anlar,
Qayıdacaq Çin səddini aşanlar,
Tarixlərə təzə sözüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.

Keçidlərdə ocağımız səngidi,
Yoxuşlarda nəfəsimiz təngidi,
Tarix bir az haqq sözündə ləngidi,
Həqiqətlər çözüm-çözüm olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.

Yeni düzən, yeni mizan qurandı,
İlk andımız, son andımız Turandı,
Soraq verən peyğəmbərdi, Qurandı,
Nə yozulsa xeyrə yozum olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.

Qovuşacaq bölünənlər, bölgələr,
Nurlanacaq qaranlıqlar, kölgələr,
Diriləcək Oğuzxanlar, Bilgələr,
Türkə səcdə, Türkə təzim olacaq,
Bugün-sabah dünya bizim olacaq.

Avanqard.net

Yenililklər
04.04.24
Kino Agentliyi gənc kinematoqrafçılara dəstək məqsədilə Alternativ Kino  Akademiyası təsis edib
15.03.24
Türk mədəni irsinin qorunması üçün vahid mexanizm formalaşdırılmalıdır
15.03.24
Gülnar Səma - Ulucay Akifin “Pul axtaranlar”ı
13.03.24
“Kinomuzu yaradanlar, Kinomuzu yaşadanlar” layihəsinə start verilir
13.03.24
Mehriban Ələkbərzadə: “Əsrə bərabər gün” tamaşası dünən, bu gün, sabah kontekstində yaşadığımız əsrə baxışdır
13.03.24

Azərbaycan London Beynəlxalq Kitab Sərgisində təmsil olunur

11.03.24
"Oskar" mükafatının qalibləri məlum olub
06.03.24

Dövlət sifarişi ilə “Kür - çaylar anası” sənədli filmi istehsalata buraxıldı

03.03.24
Asif Rüstəmli - Azərtac nə vaxt yaradılıb?
29.02.24
Abbasəli Xankişiyev - Dağlar kimi məğrur saxla başını
29.02.24
Əlirza Zihəq - Şuşa zəfəri
29.02.24
II Kitabqurdu Payız Oxu Marafonunun qalibləri mükafatlandırılıb
27.02.24
Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin fəaliyyəti qənaətbəxşdir
23.02.24
Kənan Hacı - Korifeyin həyatını cəhənnəmə çevirən Dahi - Mahir Qarayevin "Sonuncu korifey" romanı üzərinə qeydlər
10.02.24
Öz nəğməmlə tək qalmışam indi mən - Höte
08.02.24
Gülnar Səmanın “Sözümüz sözdür-2” kitabı “GlobeEdit” nəşriyyatında çap olunub
01.02.24
Rus poeziyasının Gümüş dövrü - Seçmə şeirlər
01.02.24
Rəşad Səfər - Çığıranlar və çığırmayanlar
29.01.24
“İsveç nəsr antologiyası” ilk dəfə Azərbaycan dilində
29.01.24
Küyülü Nəccari Səid - Olumla ölüm arasında
29.01.24
Qulu Ağsəs haqqında kitab işıq üzü görüb
27.01.24
Natəvana "yaxılan" qara və qırmızı boyalar - Fərid Hüseyn yazır
25.01.24
Mahir N. Qarayev - Qara maskalı qatil
25.01.24
Tanınmış alim Paşa Kərimov vəfat edib
25.01.24
Fərid Hüseyn - Sözümüzü Allaha çatdırana vida
24.01.24
Vaqif Sultanlının “İnsan dənizi” romanı Təbrizdə yayınlandı
16.01.24
"Arşın mal alan" Ankara Dövlət Opera və Balet teatrında nümayiş olunub
16.01.24
Mahir N. Qarayev - Bir dəqiqəlik sükut, yaxud fikirli gördüyüm fikir adamı
16.01.24
Səfər Alışarlı - "Səs" romanı ustalıqla yazılmış əsərdir
16.01.24
Dünyaca məşhur roman Azərbaycan dilində - İlk dəfə
16.01.24
Səlim Babullaoğlu - Düma, Natəvan, xəncər, arxalıq və oyun
14.01.24
Ədəbiyyat İnstitutunda unudulmaz şair Nurəngiz Günə həsr olunmuş tədbir keçirilib
10.01.24
Bu boyda ömrü məhəbbətsiz necə yaşayasan? - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında - Fərid Hüseyn
10.01.24
Bolqarıstanda beynəlxalq festivalda ölkəmizi “Açar” bədii filmi təmsil edəcək
10.01.24
Tanınmış yazıçı, ədəbiyyatşünas Çingiz Hüseynov vəfat edib
10.01.24

"Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin "Macarıstan" sayı və "Macar ədəbiyyatı" antologiyası nəşr olunub

26.12.23
Zərdüşt Əlizadə - Qəm-qüssə, kədər şairi
20.12.23
Fərid Hüseyn - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında
18.12.23
İki şair, iki şeir - Mahir N. Qarayev və Sesar Valyexo
18.12.23
Fərid Hüseyn  Bişkekdə Çingiz Aytmatova həsr olunan beynəlxalq forumda iştirak edib
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.