Mən detektivi ciddi ədəbiyyat saymıram. Deyə bilərsiniz ki, sən kimsən ki? Sən dünəndən sayma. O cür ədəbiyyatın milyonlarla oxucusu var. Yaxşı, mən yer üzünün ən çıxdaş adamıyam. Adam içinə çıxarılası deyiləm.

Neynək, canınız sağ olsun. Bəs Səfər Alışarlıya nə sözünüz? O ki Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirib. 20-ci əsrin ən ciddi yazıçılarından biridir. Görün, bu barədə nə deyir: "Detektiv əyləncə axtaranlar və evdar qadınlar üçündür".

İradə Tuncay Məmməd Arazın evində böyüyüb. Gözünü açandan kitabların içində olub. Azərbaycanda ən çox oxuyan jurnalistlərdən biridir. O detektiv barədə qaynar.info saytında keçirilən sorğuya qısa və konkret cavab vermişdi: "Detektivi ciddi ədəbiyyat saymıram, əyləncədir".

Salam Sarvanı tanıyırsınızmı? Salam Sarvanı. 90-cı illər şeirimizin ən parlaq imzasını. Mən onun kitabını başdan-ayağa əzbər bilən onlarla adam tanıyıram. Yaxşı, tutaq ki, mən özüm oxucusu olmayan qələm adamıyam və detektiv yazıb məşhurlaşanlara paxıllıq edirəm. Salam ki hamıdan çox oxunub, hamıdan çox sevilib. İndi bir görün, Salam bəy nə deyir: "Detektiv daha çox əyləncə janrıdır. Çünki bu janr əsasən, tapmaca effekti üzərində qurulur. Onun kütləviliyi də elə bu tapmacalıqdadır. Tapmaca effekti ciddi bədii mətnlərdə də ola bilər. Amma detektivdəki tapmaca məişət səviyyəlidir. Cavabında dərin psixoloji, fəlsəfi, ruhani qatların açılmadığı tapmacadır.

Hərçənd yaxşı detektiv yazmaq üçün də istedad tələb olunur. Məsələn, bu janrın dünyadakı bəzi nümunələrində yazıçının detektiv təxəyyülü adamı heyran da edə bilər. Həm də həmin nümunələrdə qəhrəman emosiyası, xarakter cizgiləri olan şəxsiyyətdir, bizdəki detektivlərdə olduğu kimi, yalnız sosial rolda olan robot deyillər.
Amma bunu da deyim ki, mən indi ən istedadla yazılmış detektivi də oxuya bilmərəm. Ümumən, əhvalatçılıq üzərində qurulan, süjeti üzdə olan nəsr maraqlı gəlmir".

Siyahını uzada bilərəm, amma məncə, ehtiyac yoxdur. Bircə onu deyə bilərəm ki, görün biz nə günə qalmışıq ki, camaata detektiv ədəbiyyatın ciddi sözə dəxli olmadığını sübut etməyə çalışırıq. Azərbaycanın ən qiymətli qələm adamlarını belə xırda-xuruş işlərlə məşğul edirik. Adamlar isə anlamaq istəmirlər.

Anlamaq istəmirlər ki, detektiv də, seks də, din də, bir sözlə, bütün süjetlər, bütün təmayüllər əsl ədəbiyyata xidmət etməlidir. "Cinayət və Cəza"da detektiv, "Lolita"da seks, "Karamazov qardaşları"nda din ədəbiyyata xidmət edən kimi. Ədəbiyyatı bunların hansınınsa ayağına vermək üçün ədəbiyyatdan uzaq adam olmalısan. Mahiyyətinə varsaq, görərik ki, Markes siyasi roman dediyimiz "Patriarxın payızı"nda dediyi sözləri pornoqrafik roman dediyimiz "Melanxolik fahişələrimin xatirələri"ndə davam etdirir. Əsl ədəbiyyatın çəyirdəyi birdir. Qabığı başqa olsa da.  /teleqraf.com/