Etimad Başkeçid - Ədəbiyyat elitasının piyadalığı
04.10.13

Böyük fransız inqilabının «Azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq» idealı solçuların idollarından olan Vladimir Leninin dilində «dövləti istənilən mətbəx qadını idarə edə bilər» şəklini almışdı.
 
Sonrakı gedişat göstərdi ki, yox, edə bilməz - aşbaz qadının gözəlliyi elə onun dadlı, gözəl yeməklər bişirməsindədir.
 
Sosium isə bütün hallarda elita, yəni fransızcadan tərcümədə «seçilmişlər, ən yaxşıları»  tərəfindən idarə olunur və ya olunmalıdır. Bu məsələdə velosiped icad etməyə ehtiyac yoxdur.
 
Ömrü-billah əlinə qəzet-kitab almayan, heç bir dəyərə tapınmayan, eyş-işrətdən başı açılmayan meşşan subyektlərdən elita qayırmaq mümkün deyil. Hələ onların seçiminə hörmətlə yanaşmaq heç mümkün deyil – özün nəsən ki, bəyəndiyin də nə ola!
 
Bunlar hələ qədim yunan demokratiyasından bəlli olan məsələlərdir. İndiki dünyada «demokratiya» anlayışı tamamilə təhrif olunub və baş-ayaq başa düşülür. İlk baxışda hər şey aydındır: demos – xalq, kratiya – hakimiyyət deməkdir, demək ki, demokratiya xalq hakimiyyəti anlamı verir. Əslində isə «demos»lar qədim yunan cəmiyyətinin yalnız kiçik bir hissəsini təşkil edirdi.
 
Demos adlanmaq üçün insan, etikadan tutmuş ritorikaya və astronomiyaya qədər, azından yeddi elm və sənət sahəsindən xəbərdar olmalı idi. Elitanı da demos formalaşdırırdı, yəni azad vətəndaşlar. Qədim yunanlar yaxşı bilirdi ki, bu işi vətəndaş hüququnun nə olduğunu kəsdirməyən savadsız qul-qaravaşın,  yalnız qarnını otarmaqla məşğul olan «ikiayaqlı qanadsız varlıqlar»ın ( Platonun insana verdiyi tərif ) öhdəsinə buraxsan, demokratiyanı bilmərrə silib-süpürərlər. Demokratiyanın dirəyi sayılan Amerikada indinin özündə də ümumxalq seçkiləri keçirilmir, prezidentin özünü belə azsaylı «seçicilər kollegiyası» seçir.     
 
Müxtəlif dövrlərdə elita müxtəlif prinsiplər əsasında formalaşdırılırdı. Lap qədimlərdə kim güclü idisə, haqlı və hakim olan da o idi, sonralar mənşə, var-dövlət, müasir dünyada isə savad və intellekt, qabiliyyətlər və bacarıqlar əsas götürülür. Çünki digər hallarda cəmiyyət, qaçılmaz olaraq, deqradasiyaya uğrayır və sonda ömrünü daha yaxşı təşkil olunmuş başqa cəmiyyətlərə bağışlayır.
 
Bu günkü Azərbaycanda ədəbiyyat, sənət, mədəniyyət elitalarının ümumi vəziyyətinə baxanda çox zaman başını qaşımalı olursan.
 
Digər xalqların öyündüyü və fəxrlə irəli verdiyi elitar mədəniyyət bizdə özünüqoruma instinktini tamamilə itirib, dəyişilmədən qorxa-qorxa kütləvi mədəniyyətin həmləvari yürüşlərinin qarşısında gözünü döyür.
 
Nəticədə «aşbaz qadınlar»ın iddiası və iştahası durmadan artmaqdadır.
 
Əhməd fikirləşir ki, ayə, Azərbaycan yığmasının hücumçusu Məmməd kimi topu qapıdan yan vurmağı mən də bacarıram. Bəs niyə Məmmədin şəkli qəzetlərdən düşmür, özünün isə, Allah bağışlasın, bircə donuzu əskikdir, amma mən acından günorta qalxmalı oluram?
 
Əli öz-özünə sual verir ki, Vəlinin efirlərdən düşməyən musiqisini mən əlüstü improvizə eləyə bilirəm. Vəlinin nəyi məndən artıqdır ki, onun xətrini əziz tuturlar, mənim qədrimi isə bilən yoxdur.
 
Pirvəli bazardakı piştaxtasını satır, puluna bir mədhiyyə kitabı çıxarır, Yazıçılar Birliyinə üzv olur və dərhal ev növbəsinə yazılır.
 
Hafiz Hacıyev özünü siyasi elitaya pərçimləmək istəyir.
 
İnsanlar “adlanmaq”ı “olmaq” kimi başa düşməyə başlayır, sınır-sərhəd itir.
 
Halbuki normalda bu sənətkarlar fikirləşməliydi ki, pul çox şeyi həll edir, amma hər şeyi yox…  Elita elita olsa, özünə azacıq hörmət qoysaydı, hamı hər kəs olmaq sevdasından daşınar, hərə öz işilə ugraşardı. /kulis.az/

Yenililklər
04.04.24
Kino Agentliyi gənc kinematoqrafçılara dəstək məqsədilə Alternativ Kino  Akademiyası təsis edib
15.03.24
Türk mədəni irsinin qorunması üçün vahid mexanizm formalaşdırılmalıdır
15.03.24
Gülnar Səma - Ulucay Akifin “Pul axtaranlar”ı
13.03.24
“Kinomuzu yaradanlar, Kinomuzu yaşadanlar” layihəsinə start verilir
13.03.24
Mehriban Ələkbərzadə: “Əsrə bərabər gün” tamaşası dünən, bu gün, sabah kontekstində yaşadığımız əsrə baxışdır
13.03.24

Azərbaycan London Beynəlxalq Kitab Sərgisində təmsil olunur

11.03.24
"Oskar" mükafatının qalibləri məlum olub
06.03.24

Dövlət sifarişi ilə “Kür - çaylar anası” sənədli filmi istehsalata buraxıldı

03.03.24
Asif Rüstəmli - Azərtac nə vaxt yaradılıb?
29.02.24
Abbasəli Xankişiyev - Dağlar kimi məğrur saxla başını
29.02.24
Əlirza Zihəq - Şuşa zəfəri
29.02.24
II Kitabqurdu Payız Oxu Marafonunun qalibləri mükafatlandırılıb
27.02.24
Azərbaycan Respublikası Kino Agentliyinin fəaliyyəti qənaətbəxşdir
23.02.24
Kənan Hacı - Korifeyin həyatını cəhənnəmə çevirən Dahi - Mahir Qarayevin "Sonuncu korifey" romanı üzərinə qeydlər
10.02.24
Öz nəğməmlə tək qalmışam indi mən - Höte
08.02.24
Gülnar Səmanın “Sözümüz sözdür-2” kitabı “GlobeEdit” nəşriyyatında çap olunub
01.02.24
Rus poeziyasının Gümüş dövrü - Seçmə şeirlər
01.02.24
Rəşad Səfər - Çığıranlar və çığırmayanlar
29.01.24
“İsveç nəsr antologiyası” ilk dəfə Azərbaycan dilində
29.01.24
Küyülü Nəccari Səid - Olumla ölüm arasında
29.01.24
Qulu Ağsəs haqqında kitab işıq üzü görüb
27.01.24
Natəvana "yaxılan" qara və qırmızı boyalar - Fərid Hüseyn yazır
25.01.24
Mahir N. Qarayev - Qara maskalı qatil
25.01.24
Tanınmış alim Paşa Kərimov vəfat edib
25.01.24
Fərid Hüseyn - Sözümüzü Allaha çatdırana vida
24.01.24
Vaqif Sultanlının “İnsan dənizi” romanı Təbrizdə yayınlandı
16.01.24
"Arşın mal alan" Ankara Dövlət Opera və Balet teatrında nümayiş olunub
16.01.24
Mahir N. Qarayev - Bir dəqiqəlik sükut, yaxud fikirli gördüyüm fikir adamı
16.01.24
Səfər Alışarlı - "Səs" romanı ustalıqla yazılmış əsərdir
16.01.24
Dünyaca məşhur roman Azərbaycan dilində - İlk dəfə
16.01.24
Səlim Babullaoğlu - Düma, Natəvan, xəncər, arxalıq və oyun
14.01.24
Ədəbiyyat İnstitutunda unudulmaz şair Nurəngiz Günə həsr olunmuş tədbir keçirilib
10.01.24
Bu boyda ömrü məhəbbətsiz necə yaşayasan? - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında - Fərid Hüseyn
10.01.24
Bolqarıstanda beynəlxalq festivalda ölkəmizi “Açar” bədii filmi təmsil edəcək
10.01.24
Tanınmış yazıçı, ədəbiyyatşünas Çingiz Hüseynov vəfat edib
10.01.24

"Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin "Macarıstan" sayı və "Macar ədəbiyyatı" antologiyası nəşr olunub

26.12.23
Zərdüşt Əlizadə - Qəm-qüssə, kədər şairi
20.12.23
Fərid Hüseyn - Orxan Vəlinin Nahit xanıma məktubları haqqında
18.12.23
İki şair, iki şeir - Mahir N. Qarayev və Sesar Valyexo
18.12.23
Fərid Hüseyn  Bişkekdə Çingiz Aytmatova həsr olunan beynəlxalq forumda iştirak edib
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.