Etimad Başkeçid - Ədəbiyyat elitasının piyadalığı
04.10.13

Böyük fransız inqilabının «Azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq» idealı solçuların idollarından olan Vladimir Leninin dilində «dövləti istənilən mətbəx qadını idarə edə bilər» şəklini almışdı.
 
Sonrakı gedişat göstərdi ki, yox, edə bilməz - aşbaz qadının gözəlliyi elə onun dadlı, gözəl yeməklər bişirməsindədir.
 
Sosium isə bütün hallarda elita, yəni fransızcadan tərcümədə «seçilmişlər, ən yaxşıları»  tərəfindən idarə olunur və ya olunmalıdır. Bu məsələdə velosiped icad etməyə ehtiyac yoxdur.
 
Ömrü-billah əlinə qəzet-kitab almayan, heç bir dəyərə tapınmayan, eyş-işrətdən başı açılmayan meşşan subyektlərdən elita qayırmaq mümkün deyil. Hələ onların seçiminə hörmətlə yanaşmaq heç mümkün deyil – özün nəsən ki, bəyəndiyin də nə ola!
 
Bunlar hələ qədim yunan demokratiyasından bəlli olan məsələlərdir. İndiki dünyada «demokratiya» anlayışı tamamilə təhrif olunub və baş-ayaq başa düşülür. İlk baxışda hər şey aydındır: demos – xalq, kratiya – hakimiyyət deməkdir, demək ki, demokratiya xalq hakimiyyəti anlamı verir. Əslində isə «demos»lar qədim yunan cəmiyyətinin yalnız kiçik bir hissəsini təşkil edirdi.
 
Demos adlanmaq üçün insan, etikadan tutmuş ritorikaya və astronomiyaya qədər, azından yeddi elm və sənət sahəsindən xəbərdar olmalı idi. Elitanı da demos formalaşdırırdı, yəni azad vətəndaşlar. Qədim yunanlar yaxşı bilirdi ki, bu işi vətəndaş hüququnun nə olduğunu kəsdirməyən savadsız qul-qaravaşın,  yalnız qarnını otarmaqla məşğul olan «ikiayaqlı qanadsız varlıqlar»ın ( Platonun insana verdiyi tərif ) öhdəsinə buraxsan, demokratiyanı bilmərrə silib-süpürərlər. Demokratiyanın dirəyi sayılan Amerikada indinin özündə də ümumxalq seçkiləri keçirilmir, prezidentin özünü belə azsaylı «seçicilər kollegiyası» seçir.     
 
Müxtəlif dövrlərdə elita müxtəlif prinsiplər əsasında formalaşdırılırdı. Lap qədimlərdə kim güclü idisə, haqlı və hakim olan da o idi, sonralar mənşə, var-dövlət, müasir dünyada isə savad və intellekt, qabiliyyətlər və bacarıqlar əsas götürülür. Çünki digər hallarda cəmiyyət, qaçılmaz olaraq, deqradasiyaya uğrayır və sonda ömrünü daha yaxşı təşkil olunmuş başqa cəmiyyətlərə bağışlayır.
 
Bu günkü Azərbaycanda ədəbiyyat, sənət, mədəniyyət elitalarının ümumi vəziyyətinə baxanda çox zaman başını qaşımalı olursan.
 
Digər xalqların öyündüyü və fəxrlə irəli verdiyi elitar mədəniyyət bizdə özünüqoruma instinktini tamamilə itirib, dəyişilmədən qorxa-qorxa kütləvi mədəniyyətin həmləvari yürüşlərinin qarşısında gözünü döyür.
 
Nəticədə «aşbaz qadınlar»ın iddiası və iştahası durmadan artmaqdadır.
 
Əhməd fikirləşir ki, ayə, Azərbaycan yığmasının hücumçusu Məmməd kimi topu qapıdan yan vurmağı mən də bacarıram. Bəs niyə Məmmədin şəkli qəzetlərdən düşmür, özünün isə, Allah bağışlasın, bircə donuzu əskikdir, amma mən acından günorta qalxmalı oluram?
 
Əli öz-özünə sual verir ki, Vəlinin efirlərdən düşməyən musiqisini mən əlüstü improvizə eləyə bilirəm. Vəlinin nəyi məndən artıqdır ki, onun xətrini əziz tuturlar, mənim qədrimi isə bilən yoxdur.
 
Pirvəli bazardakı piştaxtasını satır, puluna bir mədhiyyə kitabı çıxarır, Yazıçılar Birliyinə üzv olur və dərhal ev növbəsinə yazılır.
 
Hafiz Hacıyev özünü siyasi elitaya pərçimləmək istəyir.
 
İnsanlar “adlanmaq”ı “olmaq” kimi başa düşməyə başlayır, sınır-sərhəd itir.
 
Halbuki normalda bu sənətkarlar fikirləşməliydi ki, pul çox şeyi həll edir, amma hər şeyi yox…  Elita elita olsa, özünə azacıq hörmət qoysaydı, hamı hər kəs olmaq sevdasından daşınar, hərə öz işilə ugraşardı. /kulis.az/

Yenililklər
12.07.24
Yelisaveta Baqryana - Ah, belə gecələr əzabdır dostum!
11.07.24
Azad Qaradərəlinin əsərlərinin beşinci cildi cap olunub
08.07.24
“Narqız” qısametrajlı animasiya filminin istehsalı davam edir
05.07.24
"Dünya ədəbiyyatı" jurnalının Çeçenistan sayı işıq üzü görüb
03.07.24
“Ulduz” jurnalı oxucuların görüşünə yeni təqdimatda gəlib
02.07.24
Frans Kafka - Hökm
25.06.24
Mədəniyyət Nazirliyi senzura ittihamlarına aydınlıq gətirib
25.06.24
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı Şirvanda kino günlərinə başlayır
22.06.24
Şahid ifadəsi - Zərdüşt Əlizadə yazır...
13.06.24
“Divanü lüğat-it-türk”ün II və III cildləri nəşr olunub
13.06.24
“Ulduz” jurnalının may nömrəsi çap olunub
13.06.24
Azərbaycanda aparıcı teatrların siyahısı təsdiqlənib, işçilərin maaşları artırılıb
05.06.24
Özbəkistanlı şairlərin şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub
05.06.24

Qulu Ağsəs haqqında yeni kitab çap edilib

24.05.24
Kino şirkətlərinə yeni imkan: post-prodakşna dəstək
22.05.24
Kənan Hacı - Salman Mümtaz Leninə nə deyəcəkmiş?
22.05.24
2024-cü ilin Ədəbiyyat üzrə Beynəlxalq Buker Mükafatının qalibi məlum olub
21.05.24
Professor Edmund Herziq: Nizami Gəncəvinin əlyazmalarının vahid kataloqu üç dildə nəşr ediləcək
21.05.24
Azərbaycanda iki teatrın adı dəyişdirilir və işçilərinin maaşı artırılır
20.05.24
“Linqvistik nəzəriyyənin əsasları” kitabı nəşr olunub
20.05.24
Hüseyn Arifin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə “Arxada qalan illər” adlı kitab nəşr edilib
20.05.24
Fransada azərbaycanlı rəssamın fərdi sərgisi keçirilib
15.05.24
Ülvi Babasoyun “Ədəbiyyatda postmodernizm: oyun estetikası” kitabı təqdim olunub
09.05.24
Həcər Atakişiyeva - Məhəmməd Füzulinin poeziyasının dili və üslubi xüsusiyyətləri
06.05.24
Həmid Herisçi: Öz adıma ədəbiyyat müharibəmi bitirdim
06.05.24
Kino Agentliyi “Qızılalma” Festivalında mükafata layiq görüldü
06.05.24
Kino ictimaiyyəti narahatdır: 38 nömrəli qərar ləğv olunacaqmı?
04.05.24
Cahid Camal “Xalq Əmanəti” layihəsinin 24-cü nəşrində
03.05.24
Gülnar Səma - Ramil Mərzilinin “Qadağan olunmuş şeirlər”i
03.05.24
Asif Rüstəmlinin “Cümhuriyyət məfkürəsi” kitabı çap olunub
03.05.24
Azad Qaradərəli - Şəhid toyu
02.05.24
ARKA-nın Apellyasiya Komissiyası müraciətlərlə bağlı qərar verdi
02.05.24
“Əlyazma abidələri: ənənə və müasirlik” kitabı çapdan çıxıb
02.05.24
Məşhur yazıçı Pol Oster vəfat edib
02.05.24
Azərbaycanlı alimin beynəlxalq konqresdə məruzəsi dinlənilib
02.05.24
Türkiyənin bütün bölgələrində Azərbaycan Mədəniyyət Günləri keçiriləcək.

01.05.24
Orhan Aras - Bedirhan Ahmedov: Yorulmaz Bir Bilim Adamı...
01.05.24
Cavanşir Yusifli - Gənc şairlərə məktub - Sözün ayağı dəyməyən yerlər
01.05.24
Türkiyədə Məhəmməd Füzuliyə həsr olunan beynəlxalq konfrans keçiriləcək
01.05.24
Nar ağacı - Kənan Hacının yeni hekayəsi
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.