Nə gözəl xəbər oldu bu? Dostumuz Kənan Hacının kitabı çıxıb. Adı da maraqlıdır: "Yaddaş kartı". Bu ad onun kitabına çox yaraşır.

Bizim yazı-pozu adamlarının içində Kənan qədər güclü yaddaşı olan yoxdur bəlkə də. Mən həmişə unudulan şair-yazıçılarımızın əsərlərini, 90-cı illərdən bu yana formalaşan mətbuatımızın tarixini ondan öyrənmişəm.

Kənanı uzaq 2003-cü ildən tanıyıram. O vaxtlar, biz filarmoniyanın bağındakı "Vahid poeziya evi"nin çayxanasına yığışırdıq. Bu çayxana yeyib-içməyə getmək üçün tramplin rolunu oynayırdı. Günorta çay süfrəsi ətrafında sıx birləşir, söhbət yavaş-yavaş arağın üstünə gələndən, kimin cibində nə qədər pul olduğu bilinəndən sonra üz tuturduq Sabir heykəli ilə üzbəüz "Monolit" yeməkxanasına. Bir az çox pul yığılanda isə "Araz" kinoteatrının zirzəmi-kafesinə.

Həmin məclislərdə Kənanla çox mövzularda söhbət etmişəm. Onun zəngin mütaliəsi, Azərbaycan ədəbiyyatına, dilinə, tarixinə dərindən bələd olması məndə böyük heyranlıq hissi oyadıb həmişə.

Bütün məclis boyu saatlarla susan, şairlərin bir-birinin qeybətini qırmağına sükutla etiraz edən dostum ilk baxışda qaradinməz təsiri bağışlayırdı. Elə ki, söz SÖZün üstünə gəlirdi, onda görürdün Kənan güllə kimi açıldı, Vaqif Bayatlıdan, Ramiz Rövşəndən, Vaqif Səmədoğludan, Salam Sarvandan, saatlarla şeir oxudu. Bizim el-oba şeiri həvəskarlarının da qəlbini alırdı. Keçirdi Dədə Bəhmənə, Sücaətə, Azaflı Mikayıla, Məmməd İlqara.

Bir dəfə onunla çağdaş ədəbiyyatın durumundan, tərcümə mədəniyyətinin olmamasından, şeirimizdən, nəsrimizdən söhbət edirdik. Bütün söhbət zamanı məni heyrətə gətirən bir şey oldu. Kənan Hacı adlanan adamın içində bir misqal da olsun yerlibazlıq, tərəfkeşlik, dəstəbazlıq görmədim. O, Əliağa Vahid barədə necə danışırdısa, Səməd Vurğun barədə də eyni sevgiylə danışırdı. Bu xüsusiyyət yazı adamı üçün çox vacib məsələdir. Əsl yazıçı mənsub olduğu dilin, mənsub olduğu ədəbiyyatın bütün dövrlərinə, bütün yazıçı və şairlərinə canlı, vahid bir orqanizm kimi baxmalıdır. Özündən əvvəl ədəbiyyatda olmuş yazıçıların qiymətini verməyi bacarmalıdır. Yoxsa bir balaca fərqli görünüm, adımı üç sayt, iki qəzet çəksin deyə, gedim ağzıma gələni yazım... Elə şey qələm adamını ədəbiyyatın qutsallığından uzaq salır, onun gələcəkdə yazacağı saf, halal-hümmət yazıların ruhunu elə əvvəlcədən korlayır.

Bəs haqq səsini ucaltmaq? Yazıçının deməyə borclu olduğu həqiqətlər? Əlbəttə, bütün bunlar yazılmalıdır, deyilməlidir. Ki, Kənanın yaradıcılığında mən bu müqaviməti dəfələrlə görmüşəm. Onun ədəbi generalitetlə savaşı, cılız, şəxsi məişət müstəvisində olmayıb. Kənan özündən əvvəlkiləri tənqid edəndə də, təqdir edib göylərə qaldıranda da ədəbiyyatın, sözün qiymətini vermək, keşiyini çəkmək amalına sadiq qalıb. Kaş, Azərbaycanın bütün yazıçıları bu məsələlərdə lazımi həssaslığı lazımi məqamlarda göstərə bilərdi.

Xalid Hüseyninin bir sözü var, o deyir ki, dərdlərini qələmə aldığım adamlar məni oxumurlar, əsərlərimdən xəbərsizdir.
Təəssüf ki, o tale bizim yazıçıların da alnına yazılıb. Bəlkə, əsrlərdir yazıçılarımıza verdiyimiz bu zülmə "dur!" deməyi bacaraq. Hərəmiz Kənan Hacının bir kitabını alaq, oxuyaq və yayaq? Hə, nə deyirsiniz?

Mənə elə gəlir ki, biz bunu bacararıq. /teleqraf.com/