Ayxan Ayvaz - Sartr kimi kimsəsiz, Kafka kimi sevgisiz...
08.07.13

Kitablar yalnız bizim oxumağımıza deyil, yaddaşımızı təzələməyimizə də kömək edir. Bəzən kitab oxuduğun vaxt qəribə hadisələr baş verə bilər. Hər dəfə hansısa kitab mağazasında gördüyün kitab içindəki əsərlə bərabər, həmin o olayları da xatırlamağa səbəb olur.

Məsələn, mən bu cür situasiyayla bir neçə dəfə qarşılaşmışam. Deməli, Zabrat qəsəbəsində qarovulçu işlədiyim vaxtlar idi.

Darıxdırıcı gecələrdə kitablar imdadıma çatırdı. Belə günlərin birində Jan Pol Sartrın “Ürəkbulanma” romanını oxuyurdum.

Kitab məni o qədər özünə çəkmişdi ki, pəncərədən belə çölə baxa bilmirdim.

Qarovulçuluq elədiyim dibçəkləri oğurlayıb aradan çıxmaq bir içim su kimiydi.

Yəni elə bir durumdaydım ki, top atılsa da hiss eləməyəcəkdim. Nə isə, kitabı oxuduqca içim sözlərlə dolur və mən tamam ayrı bir yerdə olduğumu düşünürdüm.

Bir azdan əsər mənə o qədər təsir etdi ki, kirimişliyi aradan götürmək üçün kitabı bərkdən oxumağa başladım.

İndiki kimi yadımdadır, kitabı bitirəndən sonra elə bil səsim xırp kəsildi, sükut təzədən boşaldılmış yerinə keçib rahat nəfəs aldı. “Ürəkbulanma”nı bir kənara qoyub siqaret yandırdım və saata baxdım. Həmin an məni dəhşət bürüdü: saat gecənin dördü idi.

Pəncərədən bayıra göz gəzdirdim: işıq dirəkləri söndürülmüş, qaranlıq ağır bir yük kimi asfalt yolun üstünə çökmüşdü. Hər yer adamsız, səssiz-səmirsiz olmuşdu. Elə bil dünya elə bineyi-qədimdən belə də qurulmuşdu: kimsəsiz, yurdsuz-yuvasız, zülmət... Məhz həmin an məni bir daha dəhşət bürüdü və Sartrı tamam-kamal anladım. Onun yazdıqları içimə dolmuşdu.

Başa düşdüm ki, indi bu zülmətdə yeganə adam mənəm və düşüncələrim də bu gecə kimi kimsəsizdi. Həmin o gecə səhər açılana qədər Sartr olmuşdum. Elə ki, gün işıldadı, adamlar görünməyə başladı təzədən eyni adama çevrildim. Adamların içində görünməz oldum...

Başqa bir qəribə hadisə: münasibətdə olduğum bir qızla kitab mağazasına getmişdik. Rus dilindəki kitablara baxır, bu dilin hüdudsuzluğuna heyran qalırdım. Bu zaman qız arxadan məni səslədi. Əlində Kafkanın “Məhkəmə” kitabı vardı. Onun bu yaşda Kafkanı oxumağı mənə təəccüblü gəldi. Kitabı əlindən alıb vərəqlədim, gülə-gülə: “Hələ cavansan, özünü korlama” dedim. Qız bunun səbəbini soruşdu. “İzah edərəm, sonra...” deyib yaxamı qırağa çəkdim.

Sonra aylar keçdi, bilmədim o qız Kafkanın “Məhkəmə” romanını oxudu ya yox, amma biz bir daha görüşmədik. Məndən uzaqlaşdı. “Özündən razısan” – son sözlərini tez-tez xatırlayırdım. Nə isə, keçənlərdə qrup yoldaşlarımla söhbətləşirdim. Oğlanlardan birinin əlində “Azərbaycan” jurnalı gördüm. Dərsə girməmişdən jurnalı həvəssiz vərəqlədim və birdən qarşıma usta tərcüməçi Vilayət Hacıyevin çevirməsində Kafkanın “Məhkəmə” romanı çıxdı.

Romanı vərəqləyə-vərəqləyə auditoriyadan içəri keçdim. Qəfil telefonuma zəng gəldi. “Salam...” Səsi tanımadım. Kimliyini soruşdum. Həmin qız idi. Mənimlə çox kövrək danışırdı, sanki hər şeyin günahkarı mən idim. Eynən “Məhkəmə” romanındakı K. kimi günahsız durumda suçlu görünməyimə təəccübləndim. “Verdiyin kitabları qaytarmaq istəyirəm...” – səsi daha da incəldi. Elə bil oyuncağı əlindən alınmış uşaq kimiydi. Mən yaranmış bu təsadüfi hadisənin çaşqınlığı içində: “Səndə qala bilər, problem yoxdu” dedim. Kədərli halda sağollaşdı.

Və kitabların taleyi olduğuna, hər insanın öz kitabı olduğuna bu hadisələrdən sonra bir daha inandım... /oxuzali.az/

Yenililklər
11.10.24
Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatının adı açıqlanıb
10.10.24
XV Bakı Beynəlxalq Film Festivalının bağlanış mərasimi keçirildi
09.10.24
Mikayıl Azaflının “Haqq aşığı yaranıbdı qəm çəkə” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Asif Rüstəmlinin “Cəmo bəy Cəbrayılbəyli: həyatı və bədii yaradıcılığı” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Anar Məcidzadə - Nə yaltaqlıq elə, nə quyruq bula...
03.10.24
Azərbaycan dastanlarınıın folklor semantikası
27.09.24
“Əta Tərzibaşı Kərkükün milli tədqiqatçısı” adlı kitabın təqdimatı olub
27.09.24
Lütviyyə Əsgərzadənin “Şeyx Məhəmməd Rasizadə” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
“Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” jurnalının növbəti sayı çap olunub
27.09.24
Vaqif Yusiflinin “Məmməd Araz dünyası” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
Azad Qaradərəli - Kədərli yazların doğurduğu sevinc
09.09.24
Azərbaycan yazıçısının kitabı Təbrizdə nəşr olunub
09.09.24
“Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev. Nəşr edilməmiş əlyazmaları”  kitabı nəşr edilib
09.09.24
Venesiya Film Festivalında “Qızıl Şir” mükafatının qalibi məlum olub
08.09.24
Venesiya Film Festivalında Azərbaycan filmləri nümayiş olunub
07.09.24
Şərqşünaslıq İnstitutunda “Əhməd Nədimin poetikası” kitabı çapdan çıxıb
27.08.24
Azad Qaradərəli - Alman şərqşünasın hekayələrim haqqında yazdıqları
09.08.24
Milli kino günündə “Tənha insanın monoloqu”
08.08.24
Turan Film Festivalı Laçın şəhərində keçiriləcək
02.08.24
Federiko Qarsia Lorka -  Bu çılpaq bədən at nalları dəyməyən...
12.07.24
Yelisaveta Baqryana - Ah, belə gecələr əzabdır dostum!
11.07.24
Azad Qaradərəlinin əsərlərinin beşinci cildi cap olunub
08.07.24
“Narqız” qısametrajlı animasiya filminin istehsalı davam edir
05.07.24
"Dünya ədəbiyyatı" jurnalının Çeçenistan sayı işıq üzü görüb
03.07.24
“Ulduz” jurnalı oxucuların görüşünə yeni təqdimatda gəlib
02.07.24
Frans Kafka - Hökm
25.06.24
Mədəniyyət Nazirliyi senzura ittihamlarına aydınlıq gətirib
25.06.24
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı Şirvanda kino günlərinə başlayır
22.06.24
Şahid ifadəsi - Zərdüşt Əlizadə yazır...
13.06.24
“Divanü lüğat-it-türk”ün II və III cildləri nəşr olunub
13.06.24
“Ulduz” jurnalının may nömrəsi çap olunub
13.06.24
Azərbaycanda aparıcı teatrların siyahısı təsdiqlənib, işçilərin maaşları artırılıb
05.06.24
Özbəkistanlı şairlərin şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub
05.06.24

Qulu Ağsəs haqqında yeni kitab çap edilib

24.05.24
Kino şirkətlərinə yeni imkan: post-prodakşna dəstək
22.05.24
Kənan Hacı - Salman Mümtaz Leninə nə deyəcəkmiş?
22.05.24
2024-cü ilin Ədəbiyyat üzrə Beynəlxalq Buker Mükafatının qalibi məlum olub
21.05.24
Professor Edmund Herziq: Nizami Gəncəvinin əlyazmalarının vahid kataloqu üç dildə nəşr ediləcək
21.05.24
Azərbaycanda iki teatrın adı dəyişdirilir və işçilərinin maaşı artırılır
20.05.24
“Linqvistik nəzəriyyənin əsasları” kitabı nəşr olunub
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.