Qurban Yaquboğlu - Mister Nəsrullah
17.05.13

Qəflətən yadıma - Allah, sən saxla! - Mirzə Fətəli Axundzadənin “Aldanmış kəvakib” povesti (bəziləri roman sayır) düşdü; amma nə illah elədim, Səfəviyyə taxtını yəhər-yüyən ustasına təhvil verməli olan Şah Abbasın saray hərəmxanasının aqibətini yada sala bilmədim. Aciz-naəlac baxa-baxa qaldım. Ey gidi dünya... “Ölülər”də İskəndər necə deyir:

Bir gün olar sən də məni atarsan,
Qurtlarınan aşnalığı qatarsan,
Balam, qatarsan.

Əfv elə, ağam, axırda kitab açası oldum.

Şərqi Qərbə qovuşdurmaq niyyətiylə qol çırmamış Xamnəli yazıçının məzkur əsəri elə hərəmxana cizgisiylə başlayır; padşahı taxt-tacdan əl çəkməyə məcbur qoyan xəbəri gətirmiş Münəccimbaşı qapı ağzında Şah Abbasın Səlma xatunla şirin söhbəti bitirməsini gözləyir. Şah loxəbər Münəccimbaşının içəri girməsinə sevimli xanımını hərəmxanaya yola salandan sonra rüsxət verir. Xəbər də nə xəbər. Həm gözlənilməz, həm də amansız...

Ancaq taleyin xətərli təhlükəsini, ulduzların buynuzlu toqquşmasını Şah Abbasın başından sovuşdurmalı olan Yusif Sərrac saray hərəmxanasının otaqlarının yalnız daş-divarına tamaşa eləməklə kifayətlənir; bəlkə, ona hərəm zövqü-səfası maraqsız olacaq, gərəksiz, ədəbsiz, əxlaqsız görünəcəkdi? Bilmirik. 

Çünki hərəmlərin hamısı qabaqcadan sarayı tərk eləyir. İki xanımdan başqa (biri gürcü qızı, o biri də Qəzvin tacirinin qızı), qalanlar Abbas Məhəmməd oğluna qoşulub gedir. Axundzadə yazır ki, Abbas cavan və yaraşıqlıydı... Bəli, qadın sədaqəti hərəmxanadan çıxanda da özünü göstərir. Onda da gözəl kişi üçün.

“Hərəmlərin küllisi təzədən razı oldular ki, şaha mənkuhə olsunlar, çünki şah çox cavan və göyçək oğlan idi və bir də hərəmlər bu əmri zarafat kimi bir şey qiyas edirdilər və hərgiz əğillərinə çatmırdı ki, Şah Abbas qəflətən bir Abbas Məhəmməd oğlu ola. Amma oların cümləsindən iki nəfər dilbəri-xubru ki, xilafi-rizaları ilə şahın hərəmxanəsinə düşmüşdülər, qayət şərm ilə və ahəstə səslə ərz etdilər ki:
- Biz padişaha mənkuhə olmuşduq və öz bəxtimizdən və dərəcəmizdən çox xoşnud idik; indi ki, bu bəxtəvərlikdən məhrum olduq, Abbas Məhəmməd oğluna ərə getməyi qəbul etmirik....”

Yaddaşımın bu qəfil hoqqabazlığı haqda düşünürəm - görən, bu hərəmxana motivi mənim nəyimə lazımıydı? Niyə, hansı səbəbdən gəldi yadıma düşdü? 

Hərəmxanayla başlayır... Niyə əsər ordan başlamalıydı? 

Mən yalnız onu deyə və əlavə edərəm ki, biz heç vaxt keçmişimizdən tamamilə qopub ayrılmırıq; keçmişlə tamam-kamal əlaqəni kəsmək qeyri-mümkündü, çünki biz sivişib aradan çıxsaq belə, o özü bizi gəlib tapır, haqlayır, yaxamızdan yapışıb silkələyir. 

Mən yalnız bunu deyirəm. 

Baş vermiş hadisələr, olmuş əhvalatlar, yazılmış süjetlər də elədi. Heç vaxt itmir, pozulmur, silinmir. Kim iddia edər ki, daha vilayətimizə, şəhərimizə, şirkətimizə “Ölülər”in baş qəhrəmanı varid olmur?

Onun adının qarşısında Şeyx titulu olmaya bilər, o, özünü Həzrət kimi yox, qloballaşan dünyanın, inteqrasiya olunan cəmiyyətin yeni düzəninə uyğunlaşmış adla təqdim edər. 

Şeyx olmaz, Mister olar. Çalma bağlamaz, eynək taxar. 

Üsullar, vədlər, davranışlar isə eynən vaxtilə baş verdiyi sayaq təkrarlanar. Məzmun-fabula yerində qalar. O, gəldiyi vilayətdə, şəhərdə, şirkətdə, müəssisədə lazımi kəsləri möcüzə yaradacağına inandırar. Bütün qapıların açarlarını istəyər. Qiymətli qənimətlərə sahib olmağa çalışar. Tələb qoyar, tələbatını ödəyər. Ofsunlayar, sehirləyər. Bir səhər də əkilər.

...Əgər nə zamansa belə biri qapınızı taqqatuqla döysə, izn istəyib nitqinə başlasa, möcüzələr icad eləyib ölü dirildəcəyinə sizi inandırmağa səy eləsə, amandı, ehtiyatı əldən verməyin. Ona görə yox ki, ölülər dirilmək istəmir və ya ölüləri diriltmək mümkün deyil. Xeyr, əsla.

Ona görə ki, fırıldaqla ölü dirilmir. /teleqraf.com/

Yenililklər
11.12.24
İzzəddin Həsənoğlu və Mirzə Ələkbər Sabirin Türkiyədə nəşr olunmuş kitablarının təqdimatı olub
05.11.24
Azərbaycanlı alim Özbəkistanın Milli televiziya  kanalının məşhur “Shirchoy” verilişinin qonağı olub
29.10.24
Kinonun işğala dirənişi - İstanbulda müzakirə
19.10.24
Bədirxan Əhmədlinin “XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi” 3 cildlik kitabı çap olunub
15.10.24
Cəfər Cabbarlı Mükafatı təqdim olunub
15.10.24
Füzulinin həyat və yaradıcılığının tədrisinə dair yeni kitab nəşr olunub
11.10.24
Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatının adı açıqlanıb
10.10.24
XV Bakı Beynəlxalq Film Festivalının bağlanış mərasimi keçirildi
09.10.24
Mikayıl Azaflının “Haqq aşığı yaranıbdı qəm çəkə” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Asif Rüstəmlinin “Cəmo bəy Cəbrayılbəyli: həyatı və bədii yaradıcılığı” kitabı işıq üzü görüb
09.10.24
Anar Məcidzadə - Nə yaltaqlıq elə, nə quyruq bula...
03.10.24
Azərbaycan dastanlarınıın folklor semantikası
27.09.24
“Əta Tərzibaşı Kərkükün milli tədqiqatçısı” adlı kitabın təqdimatı olub
27.09.24
Lütviyyə Əsgərzadənin “Şeyx Məhəmməd Rasizadə” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
“Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı” jurnalının növbəti sayı çap olunub
27.09.24
Vaqif Yusiflinin “Məmməd Araz dünyası” kitabı işıq üzü görüb
27.09.24
Azad Qaradərəli - Kədərli yazların doğurduğu sevinc
09.09.24
Azərbaycan yazıçısının kitabı Təbrizdə nəşr olunub
09.09.24
“Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev. Nəşr edilməmiş əlyazmaları”  kitabı nəşr edilib
09.09.24
Venesiya Film Festivalında “Qızıl Şir” mükafatının qalibi məlum olub
08.09.24
Venesiya Film Festivalında Azərbaycan filmləri nümayiş olunub
07.09.24
Şərqşünaslıq İnstitutunda “Əhməd Nədimin poetikası” kitabı çapdan çıxıb
27.08.24
Azad Qaradərəli - Alman şərqşünasın hekayələrim haqqında yazdıqları
09.08.24
Milli kino günündə “Tənha insanın monoloqu”
08.08.24
Turan Film Festivalı Laçın şəhərində keçiriləcək
02.08.24
Federiko Qarsia Lorka -  Bu çılpaq bədən at nalları dəyməyən...
12.07.24
Yelisaveta Baqryana - Ah, belə gecələr əzabdır dostum!
11.07.24
Azad Qaradərəlinin əsərlərinin beşinci cildi cap olunub
08.07.24
“Narqız” qısametrajlı animasiya filminin istehsalı davam edir
05.07.24
"Dünya ədəbiyyatı" jurnalının Çeçenistan sayı işıq üzü görüb
03.07.24
“Ulduz” jurnalı oxucuların görüşünə yeni təqdimatda gəlib
02.07.24
Frans Kafka - Hökm
25.06.24
Mədəniyyət Nazirliyi senzura ittihamlarına aydınlıq gətirib
25.06.24
Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı Şirvanda kino günlərinə başlayır
22.06.24
Şahid ifadəsi - Zərdüşt Əlizadə yazır...
13.06.24
“Divanü lüğat-it-türk”ün II və III cildləri nəşr olunub
13.06.24
“Ulduz” jurnalının may nömrəsi çap olunub
13.06.24
Azərbaycanda aparıcı teatrların siyahısı təsdiqlənib, işçilərin maaşları artırılıb
05.06.24
Özbəkistanlı şairlərin şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub
05.06.24

Qulu Ağsəs haqqında yeni kitab çap edilib

©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.