2006-cı ilin Nobel mükafatçısı, bu məşhur mükafatı alan ilk türk yazıçısı Orxan Pamuk “Atamın çamadanı” adlı Nobel nitqində ədəbiyyatın tərifini verir: “ədəbiyyat öz hekayəmizdən başqalarının hekayələri kimi və başqalarının hekayələrindən öz hekayəmizmiş kimi bəhs edə bilmək hünəridir”...

Biz gənc yazarlar niyə gedib –gəlib Orxan Pamukun adını çəkirik kimi sual yarana bilər. Artıq hər dəfə o kişinin adını çəkəndə özüm də bir az sıxılıram...Nə qədər bir adamdan bəhs eləmək olar? Orxan Pamukun taleyi bapbalaca da olsa, bəlkə bizimkisiylə oxşar olduğu üçündür. Həmin çıxışında Orxan deyir: “Bir başqa yarımçıq həyat narahatlığı da, təbii, istər rəsm çəkmək olsun, istər ədəbiyyat olsun, sənətçisiylə çox maraqlanmayan, ümid də verməyən bir ölkədə yaşadığımı artıqlamasıyla bilməyim idi”... 

O günlərdə qohumlarımdan birinin əlinə köhnə bir hekayəm düşüb. Zəng edib nə desə yaxşıdır: “Niyə hekayəndə ananın adını yazmısan? Bəs deməzlər ki, doğrudan anasından yazıb, ya yox?”... Gülmək məni götürdü. Birincisi, ona görə ki, mənim ondan artıq hekayəm var və onların hamısının qəhrəmanı qadınlardı. Oxucu nə bilir anamın adı hansıdı. İkincisi, bəlkə mən anamı sevdiyimdən onun adını “əbədiləşdirmək” istəmişəm? Ya da anamın adaşı olan başqa qadından yazmışam. Üçüncüsü, ana mənimdi, özüm bilərəm. Dördüncüsü, mənim ədəbiyyat müəllimimin düşüncəsinə bax! 

O adama deyəndə Orxan Pamuk da anasının, qızının yaxınlarının adlarını verir qəhrəmanlarına. “Onlar eləyir, bizə nə gəlib?”- dedi tərs adam. 

Yeni romanımı bitirmişəm. Şərif Ağayarda redaktədədir. Elə adlar olub ki, onları qəsdən düşünüb tapmışam, yerinə otursun deyə. Elə adlar da var ki, yazı prosesində ağlıma gəldiyi kimi yazmışam. İndi onun fikrini eləyirəm ki, tanışlar tökülüb gələcəklər, mənim qızımın, ya oğlumun adını niyə qəhrəmanına vermisən? 

Atamın iki adı var. Biri pasportda olan, biri hamının onu tanıdığı, çağırdığı adı. Atamın iki adının olmasının tarixçəsi var. Əvvəlki adını atası veribmiş adama. Özü də heç nəyə görə yox, həmin adı sevdiyindən. Günlərin bir günü iyirmi ildən artıqdı savaşdan qayıtmayan oğlunu gözləyən qoca qadın dayanır babamın qapısına. “Sən mənə göz dağı vermək üçün oğluna bu adı qoymusan! Onu çağırdıqlarında, sorağı yayılanda mən öz balamı fikirləşib dərd çəkəcəm”... Babam ha çalışıb başa sala ki, ay xala, daha yaxşı, sənin oğlun qəhrəmanlıq eləyib, vətən uğrunda həlak olub, biz də onun adını oğlumuza qoymuşuq. Nolar, nə var ki, burda? Qadın Nuh deyib, peyğəmbər deməyib. Babam hökm çıxarıb: bir nəfər bu uşağı o arvadın oğlunun adıyla çağırsa, məndən inciməsin! Mənə elə gəlir ki, o vaxt atamın təkcə adını yox, taleyini də kəllə-mayallaq elədilər.

Orxan Pamuk deyir: “mənim üçün yazıçı olmaq demək, içimizdə gəzdirdiyimiz, daha artıq gəzdirdiyimizi bir az bildiyimiz gizli yaralarımızın üzərində dayanmaq, onları səbrlə kəşf eləmək, tanımaq, ortaya çıxarmaq, bu yaraları və əzabları yazımızın, şəxsiyyətimizin şüurla sahib olduğumuz bir parçası halına gətirməkdir. Yazıçılıq hamının bildiyi, amma bildiyini bilmədiyi şeylərdən söz açmaqdı. Bu bilginin kəşfi, onun inkişaf etdirilib bölüşdürülməsi oxucuya çox tanıdığı bir dünyada heyrətlənə-heyrətlənə dolaşmağın zövqlərini verir”... 

Eyni zövqü bizim oxucularımızın əksəriyyəti ala bilmir. Onlar tanıdıqları dünyanı onlara göstərdiyinə görə müəllifə qəzəblənirlər. /publika.az/