Folknerdən yazarlara məsləhətlər
10.04.13

Nobel mükafatçısı yazar Uilyam Folkner deyir: “Öz səhvlərinizdən nəticə çıxarmağı öyrənməlisiniz. Bir insan ancaq öz səhvlərindən nə isə öyrənə bilər. Yaxşı yazıçı heç kimin ona tövsiyə verəcək qədər yaxşı olmadığına bilməlidir.”
 
Bununla belə böyük yazıçı Virciniya Universitetində dərs verdiyi 1957-1958-ci illərdə gənc yazarlara bir sıra tövsiyələr etmişdir.
 
1. Başqa yazarlardan ehtiyacınız olanı götürə bilərsiniz.
 
Folkner hansısa bir yazarın istifadə etdiyi, özü üçün faydalı olacağını düşündüyü hər hansı bir üsulun istifadə etməkdə  qəbahət görmür. O, 25 fevral 1957-ci ildəki bir dərsində belə deyir:
 
“Əvvəl də söylədiyim kimi, məncə, yaxşı bir romançı əxlaq normaları xaricində olan adamdır. Ehtiyacı olan şey nə olursa olsun, harada olursa olsun, onu götürə və bunu açıq-aşkar, çəkinmədən edə bilər. Çünki əxz elədiyi şeyin başqa insanların da ondan götürəcəyi qədər yaxşı olacağını və ondan götürənlərin də eynilə özünün başqasından götürəndə xoşbəxt olduğu qədər xoşbəxt olacağını ümid edər.”
 
2. Üslubunuz sizi narahat etməsin.
 
Özünəməxsus tərzi olan yazar üslub məsələsində çox düşünməlidir. Folkner 24 aprel 1958-ci ildəki dərsində bunları deyir:
 
“Məncə, hər hekayə özü öz üslubunu müəyyən edir. Yəni, yazarların üslub məsələsi ilə başlarını yormasına lüzum yoxdur. Əgər bir yazar bu məsələni özünə problem edərsə axmaq olmasa da gərəksiz şeylər yazacaq. Yazdıqları qulağa olduqca gözəl və xoş gələcək, amma yazdıqlarının çox da mənası olmayacaq.”
 
3. Təcrübələrinizi yazın.

Folkner təcrübələri yazmaq məsələsindəki atalar sözünə qatılır, hətta təcrübə xaricində bir şey yazmağın mümkünsüzlüyünü vurğulayır. 21 fevral 1958-ci ildə magistrlər üçün dediyi “Amerika ədəbiyyatı” dərsində bunları deyir:
 
“Mənə görə təcrübə başa düşdüyünüz hər şeydir. Təcrübə bir kitabdan qaynaqlana bilər. Bir kitab, hekayə sizi hərəkətə gətirəcək qədər yaxşı ola bilər. Məncə, bu sizin təcrübələrinizdən biridir. Kitabdakı xarakterlərin etdiklərini etmək məcburiyyətində deyilsiniz. Əgər onlar sizdə doğru olmaq təsiri buraxırlarsa, onların reallaşmasına imkan yaradan hissi anlaya bilirsinizsə, o sizin təcrübənizdir. Yəni mənim təcrübə anlayışıma görə, təcrübədən keçirmədiyiniz bir şeyi yazmağınız mümkün deyil, çünki hiss etdiyiniz, oxuduğunuz, xəyal etdiyiniz hər şey sizin təcrübənizdir.”
 
4. Obrazlarınızı yaxşı tanıyın, hekayə öz-özünə yazılacaq.
 
Folkner deyir: “Açıq bir obraz anlayışına sahib olduğunuzda hekayədəki hadisələr obrazların xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq axıb gedəcəkdir. Mənimlə birlikdə obrazlar da hekayəni əmələ gətirir.” 21 fevral 1958-ci ildə “Amerikan ədəbiyyatı” dərsində bir tələbənin “obrazı beyində quraşdırmaq, yoxsa beyindəki obrazı kağıza yazmaq çətindir” sualına bu cür cavab verir:
“Obrazları, xarakterləri beyində canlandırmaq daha çətindi deyə bilərəm. Əvvəla, xarakter sizin beyninizdədir, haqlıdır, düzdür, o öz işini görər. Etməli olduğun tək bir şey onun arxasıyca sürətlə getmək və dediklərini, etdiklərini kağıza yazmaqdı. Bu bir qidalanma və doğuluşdur. Obrazlaırnızı yaxşı tanımalısınız. Ona inanmalısınız. Onun yaşadığını hiss etməlisiniz. Təbii ki, bu vaxt yazmaq üçün onun hərəkətlərindən bəzilərini seçməyiniz lazım gələcək. Seçdiyiniz hərəkətlər inandığınız obraza uyğun olmalıdı. Bu seçimi etdikdən sonra obrazınızı kağıza köçürmək mexaniki bir iş olacaq.”

5. Dialektlərdən az istifadə edin.
 
Virciniya Universitetindəki video arxivində tapılan bir radio verilişinin səs yazısında Folkner Missisipidəki müxtəlif etnik və sosial qrupların danışıqlarındakı nüanslar haqqında qəribə şeylər deyir. 6 may 1958-ci ildəki “What’s the Good Work” adlı verlişdə başqa yazarların heç də maraqlanmadığı bu məsələ barədə bəzi tövsiyələr verir:
“Məncə dialektlərdən bacardığınız qədər az istifadə etmək yaxşıdır, çünki bir dialekti çox işlətmək o dialektə yad olan insanların çaşbaş qalmasına səbəb olur. Heç kəs obrazların tamamilə öz dialektlərində danışmaqlarına icazə verməməlidi. Ən yaxşısı dialekt fərqliliyini bir neçə fərqləndirici nümunələrlə vurğulamaq yetərlidir.”
 
6. Xəyallarınızı israf etməyin.
 
Folkner 25 fevral 1957-cil ildəki dərsində: “Bir hissənin sonunu, ya düşüncənin sonunu əsla özünüz yazmayın” - deyir.
 
“Sahib olduğum tək qanun təzə ikən imtina etməkdir. Əsla özünüz yazmayın. Adətən yazı işi yaxşı davam edəndə yazmağı saxlayıram. Bu zaman yenidən işləməyə başlamaq daha asan olur. Əgər özünüzü xərcləsəniz bir qarmaqarışıqlığa düşər və bu da sizə problem yaradar.”
 
7. Bəhanə axtarmayın.
 
25 fevral 1957-ci ildəki dərsində öz talelərindən şikayət edən “bəxtsiz” yazarlar haqqında sərt danışır:
 
“Əgər bir yazar çox pis yaşayırsa bunu mütləq yazmalıdı məncə. Adətən belə şeylər eşidirəm: “Evli və uşaq sahibi olmasaydım yazar olardım. Ya da bu problemləri həll etsəydim yazıçı olardım.” Buna inanmıram. Məncə əgər yazacaqsınızsa, deməli yazacaqsınız. Heç bir şey sizə əngəl ola bilməz!” /kulis.az/

Yenililklər
05.12.23
Dünya şöhrətli rumın şairəsi Ana Blandiana Bakıya gələcək
05.12.23
Kənan Hacının hekayəsi - Cin qapını bağlayır
05.12.23
Elçin Hüseynbəylinin hekayəsi - Dərs
05.12.23
Yevgeni Rezniçenko - Çağdaş rus poeziyası
30.11.23
Anar Məcidzadə - Canına dərd düşsün, ayrılıq salan
29.11.23
Həmin işıqlı günlər - Cavid Zeynallının yeni hekayəsi
29.11.23
Musiqili Teatr dekabr repertuarını təqdim edib
29.11.23
Pyes müsabiqəsi qaliblərinə mükafatlar təqdim olunub
29.11.23
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fonduna yeni prezident təyin olunub
28.11.23
Xuana İnes de la Krus - Günah keçisi kimi görürsünüz qadını
28.11.23
Mahir N. Qarayevdən iki şeir
23.11.23
Fəxri Uğurlu - Uzaqda təkbaşına dolaşan qəhrəmanlar
22.11.23
Kanadada “Yeddi gözəl” musiqi qrupunun konserti keçirilib
22.11.23
Fərid Hüseyn XIV İstanbul Beynəlxalq Ədəbiyyat və Şeir Festivalında iştirak edir
22.11.23
Bakıda Mədəniyyət və Yaradıcı Sənayelər Forumu keçiriləcək
22.11.23
Vaqif Sultanlının “İnsan dənizi” və “Ölüm yuxusu” romanları İngiltərədə yayımlanıb
22.11.23
Elnarə Qaragözova - Ali diqqət və rəğbətin dəyişməz ünvanı: Yusif Səmədoğlu
22.11.23
"Nobel mükafatına aparan yolun dərsləri: mif, reallıqlar, uğurlar və çağırışlar" beynəlxalq elmi konfrans keçirilib
22.11.23
Fərid Hüseynlə kürdəmirli oxucuların görüşü olub
06.11.23
"Mədəni diplomatiya vasitəsilə əlaqələr quraraq müxtəlif sivilizasiyaları bir araya gətirdik"
04.11.23
Astanada “Yıldız Sarayı Foto Kolleksiyasında XIX Əsr Türk Dünyasının Mədəni İrsi” adlı sərgi təşkil olunub
04.11.23
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun və Türk Akademiyasının rəhbərliyi Qazaxıstanın Xarici İşlər naziri ilə görüşüb
01.11.23
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Bern şəhərində qədim türk yazılarına həsr olunmuş sərgi açıb
31.10.23
Türkiyə Respublikasının 100 illiyi İsveçrənin Bern şəhərində qeyd olunub
27.10.23
“Netflix” “The Crown” serialının son sezonunun ilk treylerini yayımlayıb
27.10.23
Özbəkistanda Yusif Vəzir Çəmənzəminli adına Azərbaycan mədəniyyəti və ədəbiyyatı Mərkəzi açılıb
27.10.23
Bədirxan Əhmədli - Akademik Kamal Talıbzadənin portret cizgiləri üzərinə
27.10.23
Türkiyədə XX əsr Cənubi Azərbaycanda ədəbi prosesin önündə gedən şəxsiyyətlərdən bəhs edən kitab çap olunub
27.10.23
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu Haaqada yubiley tədbirləri keçirib
26.10.23
Varşavada “Polşa və Türk Dünyası” mövzusunda konfrans keçirilib
25.10.23
Elman Cıvıroğlu - İbranice ve Ortak Türk Dili
25.10.23
İstanbulda görkəmli xanəndə Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında kitabın təqdimatı olub
25.10.23
“Ulduz” jurnalının 650-ci yubiley nömrəsi işıq üzü görüb
25.10.23
Yazıçı-tərcüməçi Nəriman Əbdülrəhmanlı Qazaxıstanın “Dostluq” ordeni ilə təltif olunub
25.10.23
Osip Mandelştamın yaradıcılığına həsr olunmuş poeziya gecəsi keçirilib
25.10.23
Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyətinin yaradılmasının 100 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib
20.10.23
Qars Kafkas Universitetində “Heydər Əliyev və Türkiyə” adlı multidisiplinar beynəlxalq elmi konfrans keçirilib
19.10.23
Elman Cıvıroğlu - Xudu Məmmədov və Ziya Gökalp
19.10.23
Akademik Kamal Talıbzadənin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi sessiya keçirilib
16.10.23
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu ilə Qazax-Türk Universiteti arasında Anlaşma Memorandumu imzalanıb
©2012 Avanqard.net Muəllif hüquqları qorunur. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə müvafiq keçidin qoyulması mütləqdir.