IX əsrdə işğalçı ərəb ordusunun altı “diviziyasını” məğlub edən, amma sonda adaşım Afşinin xəyanəti nəticəsində məğlub olan xürrəmilərin təqviminə görə, artıq bahar gəlib. Əsgərlikdə hələ də hansı səbəbdən öldüyü məlum olmayan əmim oğlunun qara xəbəri ilə Novruz bayramı bizə eyni gündə gəldi. Hər ikisini qarşılamaq üçün yığışıb getdik kəndə və doğurdan da, kəndimizə həm doğma bir meyit gəlmişdi, həm də yam-yaşıl yaz. Təbiət gülür, biz ağlaşırdıq. Ölənlə ölünməz deyiblər, qəbristanlıqdan dağılışandan sonra ayda-ildə bir dəfə ya yasa, ya toya getdiyim kəndimizin yenilikləri ilə maraqlanmağa başladım və elə siftədən məlum oldu ki, kənddəki evlərin çoxunda yel vurub, yengələr oynayır, yəni lələ köçüb yurdu qalıb. Yəni, kənddəki boş daxmaların itləri hürür. Yəni, o evlər artıq ev deyil – viranədi, xarabadı.

Gör hələ nə baş verib: İki il bundan qabaq qarımış bir qız Novruz bayramında kəndin məscidini yandırmışdı. Yandırılmış məscid haqqında o vaxt şəhərə qayıdandan sonra bir yazı da yazmışdım.
Demək, iki il qabaq sübh vaxtı, uşaqların dərədə “ağırlığım-uğurluğum” deyib, axar suyun üstündən hoppandığı, itlərin hürüşmə, bayquşların ulaşma sədaları altında evlərə dağılışmışdıq ki, kəndə çaxnaşma düşdü. Qocaların sehrli “sübhənallah...sübhənallah...” avazları yarımçıq kəsildi, inəklər mıxda böyürdü, itlər ağız-ağıza verib hürüşdü, xoruzlar səsə yuxudan oyanıb hinlərdə uzun-uzadı banlaşdılar, atlar kişnədi, uzunqulaqlar anqırdı və məlum oldu ki, kənd məscidi yanır.

Kişilər gecə tuman-köynəyində, əllərində çalov, vedrə məscidə tərəf götürüldülər. “Ay qız, qara geyməyəsən, vedrəni gətir!”, “Ədə, boynun sınmasın, çalovu tap!”, “Əşi, qırağa dur, yandın!” “Ay arvad, başın batmasın, uşağı tut!” kimi fövqaladə hallar üçün nəzərdə tutulmuş deyimlər kəndi başına götürdü. Məscid kənd məktəbiylə yanaşı idi. Birində Quran oxunurdu, o birində Mendeleyevin “Elementlərin dövrü sistemi” Əvvəlcə məktəb uçub dağılmışdı, indi də məscid yanırdı.

Sözümün canı axrıncı abzasda çıxacaq.
Kənd qızlarının inancına görə, guya, İlaxır çərşənbə axşamı şam işığında qızın ərə gedəcəyi gədənin sifəti gəlib durur onun gözünün qabağında, ancaq gərək onu görməyə tək gedəsən, yanında başqa adam olanda gədənin xəyalı özünü mataha mindirir, gözə görünmür. Görüş yeri haradı? Kəndin məscidi. Bu qarımış qız da düz otuz il nəzir-niyaz verib, şam yandırıb, ancaq gözünə bu otuz ildə bir bəni-insan övladının xəyalı görünməyib ki, görünməyib. Həhayət, bayramdan-bayrama şam yandıra-yandıra yaşı əllini ötüb, yəni artıq istifadə müddəti bitib. Məscid sahibi onun bütün yaşıdlarını ev-eşik yiyəsi, oğul-uşaq sahibi etsə də, bu qızın arzularını, bir növ, qulaqardına vurub və on yeddi yaşından başlayaraq hər il bəxt dalınca məscidə ayaq döyən qız, axır ki, məscid tərəfindən get-gələ salındığını anlayıb və qisas almaq fikrinə düşüb.

Yenə İlaxır çərşənbə gecəsi niyyət bəhanəsiylə məscidə gələn bu çarxı çevrilənin qızı lal-dinməz yandırdığı şamın dabanını nəlbəkiyə deyil, kilimə yapışdırıb və qayıdıb evlərinə. Day onun həmin gecə məscid sahibi ilə nə danışdığı heç kimə agah deyil. Yəqin, deyib ki, a kişi, məni niyə bu vaxta qədər girinc-giriftar elədin, get-gələ saldın? Niyə bir çolaqdan, topaldan qarşıma çıxarmadın? Sənə nə pisliyim dəymişdi? Kimin qızından əskik idim, kor idimmi, şil idimmi?

Bu, iki il bundan qabağın söhbətidir. İndi naməlum sevgilisinin uğrunda məscidi yandıran qız əlini hər şeydən, hamıdan üzüb, qaxılıb oturub dədəsinin xarabasında.
Amma onun Rusiyaya köçmüş qardaşı kənddə boş qalan evini məscid elan eləyib. Qocalar hər gün gedib bu evdə namaz qılırlar.
Bacıların günahını çox vaxt qardaşlar yuyurlar. /simsar.az/