- Mövzu bitib-tükənmir ki! Həftədə 2 dəfə köşə yazıram, müsahibələr, reportajlar da yerində. Çox vaxt mən yazıçıların, bəstəkarların – tanınmış adamların həyat və yaradıcılığından yazıram. Rastlaşdığım hadisələr mənə köşə yazısı üçün mövzu verir, reportajlar üçünsə getdiyim maraqlı məkanlarda müşahidə aparıb yazıram, nə qədər müsahib varsa müsahibə də olacaq. 

- Hamısında yaxşı alındığını söyləyirlər. Ancaq maddi imkanım olsa mən daha çox köşə yazaram və ədəbiyyatla məşğul olaram – hekayələr yazaram, romanımı tamamlayaram, tərcümə edərəm. 

- Yox, əksinə. Hər gün yazmaqla yazı vərdişlərini daha çox inkişaf etdirirsən. Məsələn, köşə yazarının romana keçməsi o qədər böyük problem yaratmır. Bu romanlarda dil problemi və fikir problemi olmur. Gündəlik yazmaq böyük yazı təcrübəsi qazandırır. 

- O qədər də pis deyil. Məni qane edir. Əvvəlki illərlə müqayisədə vəziyyət yaxşıdır. Kitablar çıxır, yeni imzalar, yeni fikirlər, düşüncələr var... Olduqca rəngarəng mühit yaranıb ki, bu mühitdə bizim gələcəyə hesabladığımız ideyalar var ki, onlar gerçəkləşəcək. O qədər dolu gənclər var ki, onların perspektivləri Azərbaycan ədəbiyyatını böyük mənada yarada biləcək. 10 il əvvəl qəzet səhifələrində və jurnallarda imzasını gördüyümüz müəlliflərin böyük əksəriyyəti kitablaşma dövrünə qədəm qoyub. Yeni-yeni kitabların yazılması ədəbiyyatı canlandırır. Vaxtilə qəzetlərdə tanınan imzaların indi 1000-2000 tirajla kitabları çıxır. Deməli böyük ədəbiyyata gedən yol artıq açılıb. Bu da ədəbiyyat üçün bir stimuldur. Ədəbiyyatdakı fikir müxtəlifliyi də qənatbəxşdir. Yəni xor oxuyanlar azalıb. 

- 9 milyon əhalisi olan ölkədə 2 min tirajla çıxan kitabın çox hesab edilməsi nə dərəcədə düzgündür?

- Əlbəttə dediyiniz nisbətdə yanaşsaq bu rəqəm çox azdır. Burdakı əmsalı başa düşməkdə mən çox əziyyət çəkirəm. Tərcümə etdiyim və müəllifi olduğum kitablar min tirjdan artıq çıxmayıb. Bildiyimə görə, kitablar daha çox Bakı şəhərində satılır. 9 milyonluq əhalinin 3 milyonu çörək qazanmaq üçün xaricə gedir, 2 və hətta 3 milyonu ümumiyyətlə ictimai və mədəni həyatdan tamamilə kənardır. Onları nə siyasi, nə də ədəbi proseslər maraqlandırmır, yalnız çörək dərdindədirlər. Yerdə qalan əhali üçünsə min tiraj yenə cüzi rəqəmdir. Ancaq nəzərə alsaq ki, ölkənin paytaxtı Bakı şəhərində heç 20 dənə kitab mağazası yoxdur, onda günahı insanlarda axtarmarıq. Kitab alıcılarının sayı çox məhduddur və dövlətin bu sahədəki siyasəti ürəkaçan deyil. Kitaba qoyulan ƏDV ləğv olunmalı, kitaba dövlət səviyyəsində dəstək verilməlidir. Biz hətta oxucularımızın çoxusunu ya üzdən, ya da sosial şəbəkələrdən tanıyırıq. Hər halda 10 il əvvələ nəzər salıb sevinməliyik. 

-Kitabın təbliğində tənqidçilərin və ədəbiyyatşünasların ciddi rolu var. Təəssüf ki, bizdə tənqidçilər çox vaxt tanışlıq və tapşırıqla yazdıqlarına görə, gənc nəsildən ciddi bir tənqidçi çıxmayıb. Yaşlılar da müəyyən maraqlara uyğun yazır. Bir neçə adam istisnadır ki, onlar kitabı tənqid edəndə, onun haqqında yazanda müəllifin kimin qohumu olduğunu, hansı cəbhədən olduğunu nəzərə almır. Mən özümü də azlıqda olan bu tənqidçi siyahısında hesab edirəm. Kitablar haqqında çoxlu yazılarım var, onların da böyük əksəriyyəti gənc qələm adamlarının kitaları haqqındadır. Bu kitablar haqqında yazarkən müəllifin məşhurluğu, kimin qohumu olması məni heç vaxt maraqlandırmayıb. Amma tənqidçilərimiz təəssüf ki, belə şeyləri nəzərə alırlar. Mən oxuduğum kitablar haqqında həmişə sevgiylə yazıram. Mənə kitabını verib haqqında yazmağımı xahiş edənlər olanda etiraz etmirəm. Çünki, bunu qələmimə qarşı etimad hesab edirəm. Amma bəzi dostlarımız var ki, qəsdən tanıtım xarakterli yazılar yazmırlar. Mən özümü tənqidçi kimi görmürəm. Çünki, ədəbiyyatşünas deyiləm. Yazdığım yazılar daha çox kitab tanıtımına xidmət edir.

- Qətiyyən. “İtirilmiş əlyazma” romanı haqqında 10-dan artıq tənqidi yazı yazılıb. Çoxusu da gənc bloggerlərdir. Romanımı peşəkar şəkildə tənqid və təhlil edən Mətanət Vahidin yazısı mənim çox xoşuma gəlib. Baxmayaraq ki, kifayət qədər ağır yazıdır. Mən bu təqiddən çox böyük stimul aldım və gələcək romanımı necə işləyəcəyim barədə beynimdə fikir formalaşdı. Hərdən tanımadan, əsərin mahiyyətini bilmədən tənqid yazılır. Mənim romanım haqqında blogger Əli Novruzov belə bir tənqid yazmışdı. Mən də bu yazıya cavab verdim. Əlinin yanaşması düzgün deyildi. Bir az da saytlar bunu böyüdüb qalmaqal yaratdılar. Amma mən Əli Novruzovun intellektinə hörmət edirəm. Bilirəm ki, ciddi mütaliəsi olan adamdır. Ancaq bu yazıda tənqiddən daha çox müəllifi aşağılamaq var idi. Hər halda ondan belə yazı gözləmirdim. Daha səmimi, daha arqumentli yazı yazacağına ümid edirdim. Görünür mənim iddialı görünüşüm onu qıcıqlandırıb. Hər halda tənqid, qərəzsiz və arqumentli olanda inkişafa xidmət edir.

- Əlbəttə. Son iki ildə ədəbiyyata aid iddialarımı gerçəkləşdirmişəm. Bir şeir kitabım, bir romanım və 2 tərcümə etdiyim kitab çap olunub. Oxunan və sevilən yazar olmağa iddialıyam. Bəzi iddialarım isə artıq reallaşıb. Yəni, yaşıma görə arzuladığım yerdəyəm.

- Bəlkə də bunlar iddiaların qurbanı deyil. Amma ən azı bu hadisələrdən sonra məndə daha çox inadkarlıq yarandı. Ailəmdən ayrılmağım, şəxsi problemlərim, sıxıntılarım və s. Əslində bu ayrılıq məni bir az da gücləndirdi. İnadkar olmağa, mübarizə aparmağa başladım. Bu, mənim bu yolda verdiyim ilk qurban idi. Burda ən böyük itkim oğlumdan ayrı qalmağımdır. Onu ayda bir, bəzən də iki aydan bir görürəm. Çünki ayın bütün günləri işləməyə məcburam. İddialı adam həm də zəhmətkeş olmalıdır. Heç nəyi asan qazanmaq mümkün deyil. Asan qazanılan şeylərin də dadı-duzu olmur. Eyni zamanda şəxsi həyatımı heç düşünmürəm. Yenidən ailə qurmaq, ev almaq, maşın almaq haqqında heç vaxt düşünmürəm. Bunları düşünməməyim anormaldır, bəlkə də yanlış addımdır. Amma hələ ki, belədir.

- O qədər ayrılıq yaşamışam ki... Ayrılıqlar çox ağrıdır adamı. Mən isə əzabdan manyakcasına zövq alıram. Ayrılığın ildönümünü qeyd edirəm. İçə-içə o günü yenidən yaşayıram. Məncə hər ayrılığın, hər itkinin insana gətirdiyi bir müdriklik, böyüklük var. Hər ayrılığın özünəməxsus xatirəsi, hər qadının sənin həyatında buraxdığı iz var və o izləri xatırlamaq lazımdır. 

- Əlbəttə. 3 yarımçıq romanım və üzə çıxarmadığım şeirlər var ki, bunlar ayrılıq, sevgi notları ilə yüklənib. Ayrılıq haqqında yaman çox yazıram. Ayrılığı yaşadıqdan sonra çox qəddarlaşmışam. Bundan sonrakı həyatımda sevgi yaşayıb, ayrılanda ağlayacaq qədər məsumluğum qalmayıb. Daha qadın sevgiləri sıradan, adi və bir az da həyəcansız olacaq. Bəlkə də elə bir adama rast gələcəyəm ki, daha çox təsir edəcək mənə. Ancaq mən müqəddəsliyi, saflığı, məsumluğu yaşayıb bitirmişəm. Ruh həmin ruhdur, ovqat həmin ovqat, insan həmin insandır – sadəcə yaş, təcrübə artır və artıq fikirləşirsən ki, məsumluq və müqəddəslik sənə yad, səndən uzaq olmalıdır ki, yaşaya biləsən. 

-Qadın gülüşündə bir az ruhani, bir az da şeytani nə isə var. İnsanın ovqatını, düşüncələrini dəyişə bilir. Hələ də bir qadının gülüşünə aldanacaq qədər, bir qadının gülüşü ilə təsəlli tapacaq qədər avam kənd uşağıyam. Dünya yaranışdan belədir. Qadın kişi münasibətlərində qadının bir gülüşü, işvəsi nazı hər şeyi həll edə bilir, adamı dəyişə bilir.

- Qadın bəzi hallarda şeirdən daha böyükdür. 

- Niyə bitsin ki? Bəzən sevmədiyimiz şeirlər də ovqatımızdan asılı olaraq bizi kövrəldir. 

- “Underground sevgilər” mənim ikinci şeir kitabımdır. İlk şeir kitabım 2004-cü ildə çap olunub. “Underground sevgilər” kitabında son dövrlər, yəni 2011-ci ilə qədər yazdığım şeirlər toplanıb. Hələlik ən uğurlu kitabım budur. Məncə özünü doğruldan kitab oldu. Tanınmış aktrisa və aktyorlar bu kitabdakı şeirləri səsləndirdi. Dostum İslam Şirvani bu ifalar üçün xüsusi musiqilər yazdı. Bir sözlə, bu kitabı çox sevirəm.

- Naxçıvandan Elxan Yurdoğlunun yaradıcılığı ilə tanışam. Şeirlərini oxumuşam. Onun ədəbiyyatla bağlı fikirləri mənim üçün maraqlıdır. Onu paytaxt mühitindən uzaqda hesab etmirəm. Gəncədə Lətif Zərgər, Aydın Murovdağlı, Vüsal Hicran, Qazaxda Bəxtiyar Hidayətin, Kürdəmirdə Anar Gülümsoyun, Qobustanda Bahadur Qobustanın yaradıcılığı mənim üçün maraqlıdır. Amma heyif ki, adını çəkdiklərimin çoxunsunu paytaxt ədəbi mühitində tanımırlar. 

I və II Milli Kitab Müsabiqələrini baykot etmişdim. Ancaq II müsabiqənin nəticəsi məni çox sevindirdi. Pərvizin qalib olması ədalətli seçim idi. Amma Mirmehdi Ağaoğlunun da ən azı üçüncü olacağını gözləyirdim. Ən çox Nəsimi Ədəbiyyat Müsabiqəsinin təşkili xoşuma gəlir. Mən də bu müsabiqənin qaliblərindən olmuşam. Zahir Əzəmət obyektiv və qərəzsiz müsabiqə keçirir. Azadlıq radiosunun “Oxu zalı”nın keçirdiyi müsabiqəni də uğurlu hesab edirəm. Nəticənin dəxli yoxdur. Əsas odur ki, ədəbiyyata faydalıdır. Yazarlara stimul verir. Məsələn “Qızıl kəlmə” mükafatını heç bəyənmirəm. Bu mükafatın nəyə, kimə xidmət etməsi mənə aydın deyil. Ümumiyyətlə AYB-nin təşəbbüsü ilə görülən bütün işlər çox primitiv və yarımçıqdır.

- Rəşad Məcidlə bizim “atışmalar”ımız çox olub. Məsələn, Anar haqqında, Yazıçılar Birliyində prezident təqaüdünün verilməsi haqqında və s. Cəsarətlə deyirəm ki, Yazıçılar Birliyi Cəlil Cavanşirdən belə qorxur, çəkinir. Məni zərərsizləşdirmək və susdurmaq üçün istənilən vasitələrə əl atırlar. Anar və onun ətrafı işlədiyim insanları bezdiriblər ki, mən onlardan yazmayım. Ancaq mənim yazılarımda sadəcə bir istəyim var ki, Prezident təqaüdü verilən adamların adları açıqlansın, görək orda hansı qohumbazlıq, dostbazlıq prinsipləri gözlənilib. Artıq Prezident təqaüdü verilib və heç bir ad açıqlanmır. İkinci istərdim ki, Yazıçılar Birliyi ləğv olunsun və yaradıcı təşkilatlar yaransın. Hər şeyi monopoliyaya alıb üstündə oturmaqla heç nəyə nail olmaq olmaz. Gənclərə qrantlar ayrılsın ki, gənclər də yaradıcılıqla məşğul olsunlar. Çünki bir neçə ildə 2 minlik Yazıçılar Birliyi 5 nəfər ortaya çıxarıbsa, nativ və azad nəsil onlarla imza tanıdıb və yazar yetişdirib. Rəşad Məcid bəzən məni təhqir də edib. Yaradıcı adamın bu cür münasibətinin bir adı var, qoçuluq. Məncə Rəşad Məcid təzadlı adamdır. Bəzən elə yaxşı işləri olur ki, qiymətləndirməmək imkansızdır.

- Heç bir təşkilat üzvü olmasam da Yazıçılar Birliyinə antipatiyam, Azad Yazarlar Ocağına, müstəqil qələm adamlarına isə simpatiyam var. Amma AYB-də çoxlu dostlarım var və onları yüksək qiymətləndirirəm.

- Bir az da yaradıcılıq planlarınızdan danışın.

- Daniel Kehlmannın “Dünyanın ölçülməsi” romanını sentyabradək tərcümə edib təhvil verməyi düşünürəm. Uzun müddət səhhətimdə problemlər oldu və gündəlik yazılar başımı qatdı. Tərcümə yarımçıq qalmışdı. İndi yenidən tərcümə işinə girişmişəm. Sentyabr ayında kitablar, filmlər və məşhur yazıçılar haqqında yazdığım yazıları kitab halında çap etdirəcəm. Sonra hekayələr kitabımı nəşr etdirməyi düşünürəm. Bundan sonra şərti adı “Qeyri-ənənəvi sevgi” olan romanımı çap etdirməyi düşünürəm. 5 ildir bu romanı yazıram. Hal-hazırda kitabın üzərində düzəlişlər edirəm. Yaxın vaxtlarda yarımçıq yazıları davam etdirəcəm. /simsar.az/