SEVİL İREVANLI Araş.Gör. Uluslararası Vizyon Üniversitesi

Gostivar Kuzey Makedonya. Azerbaycan Yazarlar Birliği Üyesi

[email protected]

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜNÜN 100. MİLLETLERARASI KONGRESİNDEN GÖZLEMLER, İZLENİMLER  

2024, iki önemli yıldönümünün birleştiği bir tarihtir. 1)Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının 101.Yıdönümü. 2)Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nün 100. Yıldönümü. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti kurulur kurulmaz Profesör Fuat Köprülüye bir Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü kurulmasını emreder. Türkçemize ve Türk kültürüne geniş bir gelişme ufku açan simgesinde Bozkurt işareti olan Türkiyat Enstitüsü 12 Kasım 1924 tarihinde kurulur. Milletlerarası düzeyde 100’cü yılını 12.13 Kasım tarihlerinde kongre ile kutlayan Türkiyat Araştırmaları Enstitüsünde Prof. Fuat Köprülü, Prof.Dr. Ahmet Caferoğlu, Prof. Dr. Sadettin Buluç, Prof. Dr. Muharrem Ergin, Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya gibi bilge Türkologların izi vardır. Böyle köklü bir kurumun yönetimini üstlenen Türkiyat Araştırmaları Enstitüsünün yeni Müdiresi Prof. Dr. Ayşe Zişan Furat ve Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ömer Kul yukarıda adları geçen bilgelerin izinde akademik çalışmaları sürdürüyorlar. İstanbul Üniversitesi Rektörlük binası salonunda gerçekleştirilen yüksek seviyeli kongre kalıcı bir vizyona imza attı.

Kongrenin koordinatörlüğünü üstlenen Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emine Temel Alemdarın yüksek seviyede koordine ettiği kongreye Avrupa Birliği ülkelerinden Finlandiya, Kosova, Sırbistan, Macaristan, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Polonya olmakla diğer Türk cumhuriyetlerinden Türkistan’dan Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan Azerbaycan’dan davet edilen değerli bilim insanlarını bir araya getirilerek kongrede Türkoloji alanında çok önemli sunumlar yapmaları için geniş imkanlar sağlamıştı. Kongre Koordinatörü Doç. Dr. Emine Temel Alemdar, kongrenin açılış konuşmasında Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nün kuruluş tarihi ve kurucuları hakkında geniş bilgiler verdi. Açılış ve Protokol konuşmasında Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü müdürü Prof. Dr. Ayşe Zişan Furat konuşmasında enstitümüzün yeni projelere imza atacağını ve enstitüde yeni kürsülerin kurulmasının zaruri olduğunu ve bunun 2053 hedefine ulaşacağını vurgulayarak sözlerine son verdi. Kongre açılış konuşmasında İstanbul Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr. Osman Bülent Zülfikar Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ile rektörlük arasında çalışmaların birlikte sürdürüldüğünü ve uyumluluk içerisinde bu çalışmaların daha verimli olduğuna dikkat çekti. Sayın Rektörümüz İstanbul Üniversitesi Rektörlük makamında üniversite öğrencileri için var olduklarının, onların sorunlarının çözülmesi yönündeki iş birliğinin oldukça semereli olduğu vurguladı. Rektörümüzün çeşitli konularda mağduriyet yaşayan yüksek lisans ve doktora yapan öğrencilerin sorunlarıyla bizzat ilgilendiği izlenimleri bizleri mutlu etti.

İstanbul Üniversitesi Rektör yardımcısı M.Manas protokol konuşmasında İstanbul üniversitesinin dünyanın en iyi üniversiteler arasında yer aldığına işaret ederek ilerde eğitimde daha büyük işlere imza atılacağını ve bu geleneği sürdüreceğini kaydetti. Kongrenin ilk başlangıç saatlerinde kongreye katılan tüm katılımcılara özenle hazırlanmış kongre bilgi bülteni dağıtıldı. Katılımcıları ağırlamak için ön sıralarda bekleyen İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ömer Kul, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsünde öğretim üyesi; Doç. Dr. Emine Temel Alemdar, Araş. Gör. Dilara Aydın, Araş. Gör. Emre Kurban, Murat Şimşek kongreye katılanlara nazikçe özen gösteriyorlardı. Kongreye Türk Dünyası’nda tanınmış gazetecilerden Önce Vatan Gazetesi’nde Yazı işleri müdürü Mustafa Kemal Sallı vd. gazetecilerin katılması kongreni daha da önemli kılmıştı. Rektörlük binasında yapılan kongrenin ilk oturumu Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ayşe Zişan Furat başkanlığında gerçekleşti. Türkistan Semerkant’tan katılan Türkologlardan Prof. Dr. Juliboy Eltazarov, “Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Türkoloji Çalışmaları”, Saraybosna’dan Prof. Dr. Kerima Filan, “Bosna’da Türkoloji Çalışmaları, Türkiye’den Ahmet Taşagil ve İstanbul üniversitesinden Prof. Dr. Hayati Develi hocamızın “Bir Atasözü Üzerine Filolojik ve Etimoloji Notlar” konusunda sunumlarını dinlenildi. Birinci oturum değerli gazeteci Mustafa Kemal Şallı’nın fotoğraf kareleri ile ölümsüzleştirildi. Oturumun ardından konuklar Profesörler evindeki öğle yemeğine götürüldüler. Çok çeşitli yemek kültürü ile Türkiye diğer ülkelerden çok farklı yabancı konukların konuşmalarından da yemek kültürümüzün ne kadar zengin olduğu kanaati izlendi. Kongreye katılan katılımcılar arasında çok sıcak bir ortam yaranmıştı. Salonlarda yapılan konuşmacıların konuşmaları sıcak tartışmalara sahne oldu. Kongrede ara fasılalarda yakın ve uzaktan gelen konuklar çok iyi bağlar kurma fırsatını kaçırmadılar. Konuklar biri birileriyle ilerde bir daha böyle görüşme ve köprüler kurma umuduyla vizit kartları ve telefonlar veriyorlardı. Kongre açılışı başlamadan oturduğumuz sırada İ.Ü.İnkılap Tarihi Enstitüsü’nden Araş. Gör. Umut Dere, Azerbaycan’dan Venera Mustafayeva ilee tanıştım aynı sırada Özbekistan’dan Semerkant’tan katılan değerli Türkolog. Prof. Dr. Juliboy Eltazarovla tanıştım. Eltazarov bilge, yemek esnasında Makedonya’da, Macaristan’da, Azerbaycan’da bile bulunduğunu ve Makedonya’daki Türklerin de azınlık haklarının çok iyi kullanılmadığından bahsetti. Sovyetler Birliği döneminde Özbekistan’da özellikle de Buhara’da Stalin’in o korkunç yıllarda kurşuna dizerek kuyulara attığı insanlar için yapılan uğrak yerini andı. Mutlaka geliniz görünüz dedi. Buhara Halk Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Osman Hoca (Kocaoğlu) nu ve hepimizin sevdiği Osman Hoca’nın oğlu Timur Kocaoğlu bilgemizi andık. Eltazarov, Osman Hoca’nın (Kocaoğlu) yakın tarihte evinin Cedit Müzesine çevrileceğinden bahsetti.

 Rektörlük binasındaki yekûn oturumundan sonra oturumlar Türkiyat Araştırmaları Enstitüsünün İhtisas Kütüphanesi Orta alanında ve değişik salonlarda devam etti. “Türkiyat Araştırmalarında Ekolleşme konulu oturum Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali, başkanlığında gerçekleşti. Oturumda Prof. Dr. Danuta Chmielowska’nın “Türkoloji’nin Polonya’da Geçmişi, Bügünü ve geleceği konulu bildirisi çok ilgimi çekti. Rusya’da yapılan Türkoloji çalışmaları herkes tarafından bilinmekte. Dil Politikaları Prof. Oturumu Doç. Dr. Mehmet yalçın Yılmaz başkanlığında kendisi ve Dr. Öğretim Üyesi Samet Kumanlı “Dünya Dili Olarak Türkçe ve Türk Dili Atlası” bildirisi merakla izlendi.  “Türkiye ve Dünyada Türkoloji Çalışmaları Oturum: Prof. Dr. Hayati Develi Hocamız tarafından gerçekleşti.  Vizyon Üniversitesinden Doç. Dr. Atilla Jorma ile katıldığımız kongrede ortak çalışma “Suomi/Finlandiya’da Türkoloji Çalışmaları” konulu bildiriyi sundum.  1967-1995 Arası Dönemde Batı Trakya’dan Türkiye’ye Göç: Problemler ve Tespitler. Prof. Dr. Cezmi Erarslan başkanlığında yönetildi. Doç. Dr. Nilüfer Erdem’in “Batı Trakya Türklerinin Kabusu: Yunan Vatandaşlok Yasasının 19. Maddesi” başlıklı bildirisi uzun tartışmalar sonucunda ortak bir fikir birliğinde son buldu. Böyle akademik tartışmalar enstitümüzün müdiresi Ayşe Zişan Furat tarafından da takdirle karşılandı. Furat: bu tür konular demek ki akademik ortamlarda tartışılarak ortak bir noktaya gelir diye takdirle beyan etti.   

Kongreye İstanbul Üniversitesinden ilgi büyüktü. Kongreye katılan değerli Türkologlardan Prof. Dr. Mualla Yüce, Oğuzlar konusunda ders aldığım değerli hocam Doç. Dr. Fatma Aysel Ilgın, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanı Prof. Dr. Fethi Gedikli, İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümünde “Türkiye ve Kafkaslar” konusunda ders aldığım hocam Prof. Dr. Halil Bal. Türkiyat Enstitüsü doktora öğrencileri, yüksek lisans ve öğrencilerin yanı sıra değerli gazeteciler, yayıncılar öğretmenler katılmışlardı. Doğu Kütüphanesi yayınlarından değerli dostumuz Erol Cihangir. Marmara Üniversitesinden Öğretim Üyesi. Dr. Gülara Yenisoy ve İstanbul üniversitesinden sayısız lisans ve yüksek lisans öğrencilerinin kongreye ilgi göstermesi hem yönetimi hem de bildiri sunanları memnun etmişti. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsünün 100. Milletlerarası Kongresinin düzenlenmesi memnunluk veren bir davranış olmuştur. Türk dili ve kültürü alanında söz ve eser sahibi birçok yerli ve yabancı bilim adamının katıldığı yüksek seviyeli bir kongreyle kutlanması gerçekten büyük bir kadirbilirliktir.  Kongre akşam yemeğinin ardından gelenek haline getirilen kolektif resim fotoğraflarıyla ölümsüzleştirildi.

X. Milletlerarası Türkoloji kongresi (13 Kasım 2024) çevrim içi oturumları ile devam etti. Türk Tarihi Oturumunda Prof. Dr. Ömer Kul’un başkanlığında Kahramanmaraş İmam Sütçü Üniversitesinden katılan Türkbilim Sanaltayımızdan tanıdığımız Doç. Dr. Hikmet Demirci bilgenin sunduğu “Kadim Türk Ailesinde ‘Törkun’ Kavramı” sunumu ilgiyle karşılandı. Türk Tarihi ve Sanat Oturumunu Üniversitemizin Öğretim Üyesi Doç. Dr. Harun Tuncer başkanlığında yine enstitümüzden Öğretim üyesi Doç. Dr. Ayna Askeroğlu Arslan’ın sunduğu “Moğol Oyrat Kanunnamelerinde Volga Kalmukları” adlı bildirisi de ilgi topladı. Sorular tartışmalar bütün oturumlarda gözlemlendi.  Türk Dili Oturumu Prof. Dr. Sema Barutçu Özdemir bilgenin oturum başkanlığında gerçekleştirildi. Oturumda, Azerbaycan’dan Bagir Babayev “Zaman Abbaslı “Toprak Ana Eserinde Söz Varlığı” bildirisiyle katkı sağlamıştı. Kongreyi düzenleyen Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü yeni yönetim kurulunun konukseverliğine ve bizler için bu değerli kongreye katılabilmek olanağını yarattıkları için teşekkür ederim. Türkiyat Araştırmalarında ders aldığım, ayrıca tez danışmanım Prof. Dr. Ömer Kul, İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mehmet Yalçın Yımaz, Doç. Dr.  Emine Temel Alemdar, Doç. Dr. Harun Tuncer, Doç. Dr. Ayna Askerova Arslan’a ve Mehmet Emin Yılmaz, hocalarıma nazik ilgilerinden dolayı çok teşekkür ederim. Kongremize katkı sağlayan değerli bilim adamlarına, katılamayan ve yüreği bizlerle olan bilgelerimizden en başta Prof. Dr. Timur Kocaoğlu’na, BDU’ sinden Prof. Dr. Vagıf Sultanlıya, Prof. Dr. Sona Çerkeze, kıymetli zamanlarını ayırarak bizleri dinlemeye gelen katılımcılara, kongrede emeği geçen tüm arkadaşlarımıza çok teşekkürlerimizi bildirir

Saygılar sunarım.