“Hərbi-tibbi terminlərin izahlı lüğəti” 25 minə yaxın termin və söz birləşməsindən ibarətdir.

Tibb elmləri doktoru Kənan Yusif-zadənin müəllifi və tərtibçisi olduğu “Hərbi-tibbi terminlərin izahlı lüğəti” çap olunub.

“Hərbi-tibbi terminlərin izahlı lüğəti” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyasının qərarı ilə nəşr olunub və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyinə həsr edilib.

Lüğət 25 minə yaxın termin və söz birləşməsindən ibarətdir. Burada sözlərin düzgün yazılışının və izahlarının, mümkün olan yerlərdə isə latın dilində tərcüməsinin verilməsinə riayət olunub. Terminlər ingilis, fransız, Çin, ispan, ərəb, türk, fars və digər dillərdən Azərbaycan dilinə tərcümə edilib. Lüğətin tərtib olunmasının aktuallığı və yeniliyi ondan ibarətdir ki, burada yalnız elmi-tibbi terminologiyanın deyil, həmçinin praktik həkimin təcrübəsində istifadə olunan terminlərin açıqlaması verilib. Lüğətdə müasir hərbi-tibbi terminologiyaya da xüsusi diqqət ayrılıb.

Qeyd edək ki, müəllif Azərbaycanda ilk dəfə olaraq 2007-ci ildən etibarən tibbi, hərbi-tibbi və hərbi terminləri izahları ilə bərabər toplayıb və bütün bunları lüğətə daxil edib. Bütün terminlərin istifadə qaydasına görə mənaları və latın dilində mövcud transkripsiyaları verilib. Hərbi sahədə alınan zədə və xəstəliklər, hərbi döyüş zədələri, istifadə olunan silahlar və xidmət şəraiti nəticəsində baş verməkdə olan xəsarətlərlə bağlı tibbi anlayışlar da kitabda yer alıb. Lüğətdə hərbi həkimin praktik işində rast gəlinə biləcək simptom və sindromlara geniş yer verilib. Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sərhəd Qoşunlarının başqa ordu növündə təsvir olunmayan “sərhədçi yuxusuzluğu”, “sərhədçi sindromu” kimi yeni terminləri də lüğətə daxil edilib.

Lüğətdə baş sözlər əlifba sırasında iri və qara şriftlə verilib. Çoxmənalı və omonim terminlərin mənalarının izahları bir lüğət məqaləsində sıralamaqla göstərilib (1, 2, 3 və s.). Lüğətin sözlüyündə əsas lüğət məqaləsindən sonra söz birləşmələri və baş sözlər də əksini tapıb. Ehtiyac olduqda “bax” məqalələri verilib. Lüğətdə terminlərin orfoqrafiyası müasir ədəbi dilimizin orfoqrafiya normalarına tam uyğundur. Həmçinin lüğətdə elmi-tədqiqat və tədris prosesində tez-tez rast gəlinən terminlərin şərhinə geniş yer ayrılıb.

Nəşrin redaktoru Əməkdar elm xadimi, akademik Əhliman Əmiraslanovdur. Kitaba Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyasının sədr müavini, AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun terminologiya şöbəsinin müdiri, professor Sayalı Sadıqova “Ön söz” yazıb. O qeyd edir ki, hərbi sahənin həkimlərinin xəstəliklərlə və müalicə ilə bağlı təcrübə mübadiləsi, elmi müşavirələr yeni sözlərdən, alınma terminlərdən istifadə edilməsini sürətlə artırıb. Bütün bunlar həm danışıq, həm də yazılı dildə tibbi terminləri sistemə salmaq, mənalarına aydınlıq gətirmək, düzgün izahlarını və tərifini vermək zərurətini yaradıb. Tibb elminin sürətli inkişafı, yeni sahələrin yaranması bu sahədə yaranan yeni terminlərin toplanmasını, onların sistemləşdirilməsini və izahlı tibb terminləri lüğətinin tərtibini zəruri edir.

“Hərbi-tibbi terminlərin izahlı lüğəti” həkimlər, tibb sahəsində çalışan işçilər, tələbələr, müəllimlər, ümumiyyətlə, geniş oxucu kütləsi üçün dəyərli mənbədir. /Azərtac/