Məsud Mahmudovun “Türk dillərinin milli korpusları” monoqrafiyası çap olunub
19.11.18
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu və Azərbaycanda Atatürk mərkəzinin təqdimatı ilə filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Məsud Mahmudovun “ Türk dillərinin milli korpusları” monoqrafiyası “Elm və təhsil” nəşriyyatında çapdan çıxmışdır. Müəllif kitabı Bakı Dövlət Universitetinin 100 illiyi günlərində məzunu olduğu doğma təhsil oçağında ona dərs demiş unudulmaz müəllimlərinin əziz xatirəsinə ithaf etmişdir.
Monoqrafiyanın elmi redaktoru və ön sözün müəllifi AMEA- nın həqiqi üzvü, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Nizami Cəfərovdur.
Rəyçilər - AMEA – nın həqiqi üzvü, texnika üzrə elmlər doktoru, professor Telman Əliyev, AMEA –nın həqiqi üzvü, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Möhsün Nağısoylu, AMEA – nın müxbir üzvü, texnika üzrə elmlər dotoru, professor Məsumə Məmmədova, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Nadir Məmmədli, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Sayalı Sadıqova, filologiya üzrə elmlər doktoru Kamilə Vəliyeva və filologiya üzrə elmlər doktoru İlham Tahirovdur. Kitab AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu Elmi Şurasının qərarı ilə çap olunmuşdur.
Monoqrafiya ən yeni dilçiliyin sürətlə inkişaf edən sahələrindən biri olan korpus dilçiliyinə həsr olunmuşdur. Korpus dilçiliyi hər hansı konkret bir dili təmsil edən mətnlərin qabaqcadan müəyyənləşdirilmiş qaydalar üzrə sistemli şəkildə elektron formatda toplanmasına istiqamətlənmiş məlumat axtarışı sistemlərinin yaradılması və onların tədqiqat prosesində istifadəsi məsələlərini öyrənir. Konkret dilin milli korpusunda müəyyən zaman kəsiyində həmin dil tam şəkildə bütün janrları, üslubları, ədəbi dili, dialektləri, qrammatikası, lüğətləri və s. ilə təmsil olunur. Başqa sözlə, korpus – elektron daşıyıcıda saxlanan müxtəlif dil hadisələri və faktları ilə bağlı tədqiqatçılara operativ və dəqiq məlumat verən, müəyyən nizamla düzülmüş təbii dil mətnləri çoxluğudur. Monoqrafiyada dil korpuslarının qurulması, mətnlərin toplanması və yerləşdirilməsi, eləcə də korpus materialından tədqiqat prosesində müxtəlif məqsədlərlə istifadə olunması məsələləri şərh olunur, Azərbaycan dilinin milli korpusunun yaradılması ilə bağlı aparılmış işlər barədə məlumat verilir.
Monoqrafiya nəzəri və tətbiqi dilçiliyin ən yeni sahələri və aktual problemləri ilə maraqlananlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Monoqrafiyaya ön sözdə akademik Nizami Cəfərov yazır: “Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı haqqında” 23 may 2012-ci il və “Azərbaycan dilinin elektron məkanda daha geniş istifadəsinin təmin edilməsi ilə bağlı bir sıra tədbirlər haqqında” 17 iyul 2018-ci il tarixli sərəncamlarında Azərbaycan dilinin informasiya-kommunikasiya texnologiyaları, müasir kömpüterlərlə öyrənilməsi, maşın tərcüməsi, müxtəlif statistik lüğətlərin tərtibi, elektron lüğətlər korpusunun yaradılması, əcnəbilər üçün Azərbaycan dilinin elektron platformasının hazırlanması və bir çox başqa məsələlər nəzərdə tutulur. Şübhəsiz, bu qəbildən olan məsələlərin həlli üçün dilçilərlə yanaşı kibernetika, riyaziyyat, proqramlaşdırma sahəsində çalışan mütəxəssislərin birgə fəaliyyəti tələb olunur.
Bu baxımdan çapa təqdim olunan monoqrafiya dilçiliklə dəqiq elmlərin (kibernetika, riyaziyyat, proqramlaşdırma, statistika və s.) qovuşma nöqtəsində yaranmış və sürətlə inkişaf etməkdə olan yeni dilçiliyə – korpus dilçiliyinə giriş kimi səciyyələndirilə olar”.
|