Mənim başıma bu “ağlı” dostum Seymur Baycan qoyub ki, sevdiyin qadına gül aldınsa, vay halına. Guya, bizim qadınlar evə əligüllü gələn kişiyə bir az birtəhər baxırlar, evə əlipullu gəl, eybi yoxdu, kişi olmasan da, olar. Bunu Baycan deyir, babalı öz boynuna.

Avropalı gey Balaxanım Elton Conun bizim arvadlara sırıdığı gender məsələsini biz hələ qədim zamanlarda, nəinki qələmin, karandaşın, hətta qaz lələyinin belə olmadığı bir vaxta yazdığımız “Kitabi-Dədə-Qorqud ” adlı yazılı abidəmizdə yoluna qoymuşduq. Dastanın o yerində ki, Oğuz ərənləri nəhəng bir öküzü yeyib-içmək üçün darta-darta, arxadan itələyə-itələyə bulaq başına kəsməyə, şişə taxmağa aparırlar və öküz qıpqırmızı geyinmiş, ayağı xınalı qırx incəbelli qız-gəlinin üstünə cumur, onları buynuzlamaq - bəlkə də, başqa şey etmək - istəyir, bu zaman hardansa bir gənc (sonradan o, Qazan xan adlandırılacaq) şığıyıb öküzün qabağına çıxır və özünü arvadlara göstərmək üçün istər-istəməz onun buynuzlarından yapışmalı olur. O biri igidlər də arxadan, öküzün quyruğundan geri dartırlar ki, yekə öküzsən, ayıbdı, qız-gəlinin üstünə cumursan. Qazan da qabaq tərəfdən buynuzlarından itələyərək öküzü, bir növ, palçığa batmış dəvə kimi qız-gəlinin arasından çıxarırlar.

Dastanın redaktəsi zamanı bəzi məqamlar bu hissədən çıxarılıb. Belə ki, Drezdendə saxlanılan orijinal nüsxədə öküzü ram edəndən, qız-gəlinin yerə dağılmış xonçalarını yığandan, həyət-bacanı süpürüb-təmizləyəndən sonra Qazan qayıdır ki, məni bayaq öküzün qabağına kim itələdi? Onu tutsam, minəcəyəm. Dastanın ikinci seriyasında məlum olur ki, Qazanı arxadan Alp Aruz itələyib ki, öküzün buynuzlarına keçsin, o, öləndən sonra da gələcəkdə Aruza xan olmaq üçün rəqib tapılmasın. Hətta dastanın Drezdendəki orijinalında göstərilir ki, Alp Aruzla Qazan arasında düsmənçilik də bu hadisədən sonra başlayıb və hər iki Oğuz ərəni əsl türk kişisi kimi hərəkət edərək elin malını, torpaqlarını və qırx incəbelli qızını öz aralarında tən yarı bölərək ayrılıblar.

Qız-gəlinin iki kişi arasında bu cür tən bölünməsi tariximizdə ilk gender bərabərliyi idi.

Hələ gör, ermənilər nə deyib Əkrəm Əylisliyə: guya, biz dədə-babadan arvad döyən xalqıq. Sübut kimi də lap qədim dövrlərə üz tutublar; guya, Azıx mağarasında tapılan qadın çənəsi o vaxt mağarada əri tərəfindən döyülən zavallı qadına məxsusdur, guya, biz Azıxda yaşadığımız vaxtlardan arvadlarımızı döyürük. Hara baxır bizim tarixçilər? Ola bilsin, bu çənə o vaxt mağarada dişini çəkdirmək istəyən qadına məxsusdur, sadəcə, stomatoloq bir az kobud davranıb, dişi çənəqarışıq çıxarıb, çünki o zamanlar tibb alətləri hələ təkmilləşməmişdi. Bunun nəyi arvad döymək oldu?

Əfsuslar olsun ki, bu gün gender bərabərliyini başqa cür başa düşürlər. O gün arvad-usaq yiyəsi olan bir dostumdan soruşuram ki, bu gender bərabərliyi məsələsini necə başa düsürsən? O boyda kişinin cavabına baxın; ailədə ər də, arvad da işləyirsə, ər aldığı 300 manat əməkhaqqının 250 manatını arvad-uşağın dolanışığına verib, qalan 50 manatını özünün yolpuluna, ayaqqabılarının yamanmasına, dişlərinin plomblanmasına, arvad isə qazandığı 700 manatın hamısını özünün əyin-başına, bər-bəzəyinə xərcləyirsə, bu, olur gender bərabərliyi. Deyirəm, bu genderi hardan uydurdun, belə gender olar? Qayıdasan ki, bu, bizim milli genderimizdi.

İndi gör Seymur Baycan nə deyir: “Bizim xalqda həmişə xoş günlər daha çox ər-arvad küsüşmələri, ata evinə qayıtma, qaydasız döyüş zamanı arvadın ər tərəfindən ağrıtörədici fəndlərlə cəzalandırılması ilə müşahidə olunur. Hətta bunlar da olmasa, hardansa səy bir öküz çıxıb ailələrimizi dağıdır. Arvad nədi, bayram nədi? Arvadınkı vaxtı-vaxtında doğmaq, qazan qaynatmaq, inək sağmaq, əsgi-üsgü yumaqdır. Kənd yerində arvad hansı gün döyülmürsə, onun üçün həmin gün “8 martdır”, Beynəlxalq Qadınlar günüdür. Bir də gördün, kişinin başı ota, dəryaza qarışdı, arvadı döymək yaddan çıxdı, üç gün kötəkləyən olmadı. Bu, o deməkdir ki, həmin külfətdə üç gün “8 mart” qeyd olunur.

Əgər evin kişisi on-on beş gün gəlib Qaradağın daş karxanalarında fəhləlik edirsə, deməli, həmin evdə arvada on-on beş gün “8 mart” olacaq, lap təqvimdə iyulun 29–u olsa da. Elə buna görə də kənd yerlərində ailələr daha möhkəmdir, daha sədaqətlidir. On beş gün “8 mart” bayramını qeyd eləyən qadın ərini atarmı? Yoxsa zavallı şəhər qadınları bütün il boyu gözləri yol çəkir ki, nə vaxt “8 mart “ gələcək, bayram edəcəklər: it iyisi verən bir şüşə ətir və qoxu üzünə özləri də həsrət qalan üç-beş dılğır çiçək - bu da sənə bayram! Belə allı-güllü “8 mart”dansa, heç nə günü sayılmayan cırhacırlı 28 avqust daha mənalıdır”. /publika.az/