Avanqard.net ABŞ şairi Riçard Brotiqan-ın şeirlərini Zakir Fəxfrinin tərcüməsində təqdim edir.

Əks mədəniyyət qəhrəmanı, 60-cı, 70-ci, illərin ədəbiyyat bütü, şişirdilmiş fiqura, bir saatlıq xəlifə, Mark Tven və Heminqueyin varisi, içki düşkünü, özünə qəsdçi, doqquz şeir kitabının, iki-üç ay ərzində milyonlarla tiraj çap olunub satılmış, bu günün özündə də Amerika və Avropanin kitab magazalarını bəzəyən “Amerikada balıq ovu” romanının müəllifi.

Riçard Brotiqan 30 yanvar 1935-ci ildə Vaşinqton Ştatının Takomo şəhərində anadan olub. Anası, iki bacısı və qardaşından ibarət ailəsi dilənçi kökündə yaşayib. Təsadüfü kiçik qazanc və dövlət müavinəti hesabına dolanıblar.

Həqiqi familiyasının Brotiqan olmasını orta məktəbdə attestat  alarkən öyrənib, anası sənədlərdə onun əsl familiyasının yazılmasına qərar verib. Rişard romanlarının birində yazırdı: “ Anam mənim varlığımla baışmalı oldu”. “Anamın Riçardı öpməyi və bizlərə - sizi sevirəm, dediyi yadıma gəlməz,” – kiçik bacısı xatirələrində yazırdı...



TƏZƏ AMERİKA EVLƏRİ


Bu qapılar
   rəzədən qopub
   buludlara uçmaq istəyir.

***
Bu pəncərələr
      Çərçivədən cıxıb
Şəhər kənarındakı çəmənliyə,
  Maralların yanına
     Qaçmaq istəyir.

***
Bu divarlar
Sübhün alatoranında
  Veyillənmək istəyir.

***
Bu döşəmələr
    Bütün mebelləri
  Gülə, çiçəyə
      Çevirmək istəyir.

***
Bu dam örtükləri
    Ulduzların ardınca,
Saysız-hesabsız
  ulduzlarin  arasında
           Dolaşmaq istəyir.



İYİRMİNCİ ƏSRDƏ YAŞAYIRAM

İyirmici əsrdə
           yaşayıram mən.
Və sən
          Mənimlə yataqda
                  Bir otaqda...
Necə də bədbəxt idin
   Yuxudan oyananda,
Gün işiği gəlib
        Pəncərə önündə dayananda.
Səni xoşbəxt etməyə
Gücüm yetmədi, gülüm...
Sən
        Necə də gözəlsən
Səninlə gün boyu
     Sevişməkdən doymuram...
İstəmirəm göz yaşı axıdasan.
Bilmirəm
       Səni necə xosbəxt edim
hələ ki, oyanmamısan,
   nə qədər ki, yuxudasan...


XANIM

Əfsus, əfsus,
Qaşıq – quru xörəyə,
Təkər – yollara,
Yarpaqlar – ağaca,
Dodaqlar üzə məxsus.

***
Kasıb gülüşlərlə
Azadlığa cıxmaq olmur...
Kasıb gülüşlərlə sən
Azadlığa çıxa bılməzsən...

***
Sözün düzü
Hər nə baş versə də
Yapışqandı onun üzü,
Tomat şorbası
   101-ci yol...


İNGİLTƏRƏYƏ

Görəsən, hardan
    Bir poçt markası tapaq
Məktubu qaytarsın ora,
Qazılıb
     Üstü torpaqlanmamış qəbrə...
Orda Con Don büzüşüb
     Pəncərədən baxır,
 Yağış başlayir
Yağış damcılayır gözünə
           Aprel səhəri
Quşlar ağaclarda
          Yan-yana düzülüb
Oyun öncəsi
        Şahmat  fiqurlari
             Düzülmüş kimi...
Və
     Con Donn
        Birdən baxıb görür ki,
Poçtalyon
         küçəni kecir
Asta-asta, ehtiyatla
əlində şüşədən əl ağacı...

1942

***
Oxu, piano, oxu,
Alaqaranliq konsert salonlarında
 Dayım haqqında oxu...
İyirmi altı yaşında
        Öldü dayım
Bu bir acı yuxu...
Sitkidən evə üzür gəmı
   Ləpələr sırğallanır
Bir bakal çaxırın üstündə
Bethovenin barmaqları kimi,
  Gəmi yırğalanır...

***
Oxu, piano, oxu,
Qaranlıq konsert salonlarinda
    Dayım haqqinda oxu
Uşaqlığımın kumiri öldü...
Onlar dayımı
  Evə göndərirlər, Takona...
Tabutu yırğalanır gecə
Dəniz üstündə uçan
Göylərə toxunmayan quş tək...


***
Oxu, piano, oxu,
Qaranlıq konsert salonlarında
 Dayım haqqında oxu.
Ürəyini sevgi üçün, ölümünü
         Yorğan-döşək üçün götür
Gəmiylə Sitkiyə
           Evinə göndər
Opda dəfn elə
Mən doğulduğum yerdə...



KETÇİQANIN GÜMÜŞ PİLLƏLƏRİ

Gecə saat iki
     ən yaxşı vaxtdı
Ketçiqanın gümüş pillələriylə
      Dırmaşasan ora,
Marallar veyillənən
  Ağaclar bitən yerə...

***
Gecə saat ikidə
  Arvadım durub
   Körpəni yedizdirir
O, Ketçiqanın
      Bütün çıraqlarını yandırır
Adamlar
    Qapıları döyür,
Biri birinə qışqırır,
Biri birini söyür...
Və onda
    ən yaxşı zaman yetişir
Ketçiqanın
             Gümüşü pillələrinə  dırmaşmaga
Maralların avaranlandığı
       Ağacların bitdiyi yerə
Cır səsın, küyün
            itdiyi yerə...


KƏŞF

Dor ağacı
   Ləcək-ləcək
    Yarpaq-yarpaq açılır
Başmaqlarını soyunub tullayan
Xristofor Kolumb kimi...


***
Torpağa toxunur
     Gəminin burnu
Gülüşlər, sevinclər özəl...
Nə var axı dünyada
         Bundan gözəl?..


POTRERO TƏPƏLİYİNDƏ SƏRXOŞLUQ

Urra!!!
     Şərab aldılar
              Qonşu köşkdən
     Hərəyə bir şüşə
Əxlaq dərsi keçmədən
     Portveyn satdı onlara
       Rus qocası.
Onlar sevincdən
  Qanadlanıb uçası
Bığının altinda
       Gülümsəyir rus qocası...
Yerbəyer olurlar
Taxta pilləkənin pillələrində
Ekzotik güllərə bənzəyir onlar
İşıq saçır bakallar əllərində
  Beləcə
         Danışmadan, sakitcə içirlər...

/"Xəzər" jurnalı № 3/2013/